Waarschijnlijk ken je de klimaatzaak al, of ben je zelfs al mede-eiser. Indien niet, dan kan je er werk van maken, want in minder dan twee minuten registreer je je via de website www.klimaatzaak.be.
Voor wie
niet helemaal mee is, een woordje meer uitleg. In 2014 besloten 11 bekende Vlamingen
waaronder Tom Lenaerts, Stijn Meuris en Francesca Van Thielen om het Belgische
klimaatbeleid een duwtje in de rug te geven door onze overheden te dagvaarden
met de vraag om hun beleid bij te sturen om de klimaat- en energiedoelstellingen
te halen. Enkele maanden later waren er 15.000 mede-eisers en werd een rechtszaak
opgestart dat een beleidsplan eist waar wel voldoende broeikasgassen
gereduceerd worden!
De Vlaamse regering haalde de communautaire trukkendoos naar boven met een zaak voor cassatie over de landstaal waarin het proces dient te worden gevoerd. Voorjaar 2018 is die discussie beslecht. Ondertussen werd in Nederland (tot tweemaal toe) een gelijkaardige rechtszaak gewonnen. Waar in België de eigenlijke zaak op de rol geplaatst wordt, is ondertussen het aantal mede-eisers wel verdubbeld.
Klimaan staat mee achter de Klimaatzaak en duldt het niet langer om passief toe te kijken hoe ons land voor onze energiebevoorrading stroomboten zoekt in ontwikkelingslanden en tegelijkertijd de eisen van 70.000 klimaatbetogers enkele dagen later naar de prullenmand verwijst. Klimaatzaak toont aan dat België minder klimaatambitie heeft dan pakweg een steen- en bruinkool land als Polen. Niet te verwonderen dat een goeie maand later, studenten spijbelen en 12.500 mensen opnieuw naar onze Hoofdstad sporen. Ook zij genieten onze volle steun. Het is tijd om terug op de barricades te durven staan om uit te spreken wat er echt toe doet!
Bron: vrt.nu
Het aantal
mede-eisers van de klimaatzaak is ondertussen opgelopen tot 55.000. Vermoedelijk wordt de rechtszaak in 2020 gepleit.
Sluit je aan en wordt mede-eiser van de grootste klimaatzaak voor ons land.
(alle kosten voor de rechtszaak worden gedragen door de VZW klimaatzaak, die met fundraising acties zoals comedy for the climate, de nodige fondsen verzamelt).
Begin januari. Tijd voor ons maandelijks ritueel. De website van EnergieID openen. Even naar de auto. Mijn dochter toetst de kilometerstand in. Daarna de kelder in, om de tellers van de elektriciteit en het water af te lezen. Drie minuten, langer duurt het niet.
Verwarmen doen we
nog op mazout en daarvan kunnen we het verbruik moeilijk opvolgen. (Al zou het
kunnen, met een vouwmeter in de tank en wat rekenwerk, maar zo volhardend zijn
we nu ook weer niet.)
Na het noteren altijd even snel de rapporten aanklikken. Begin januari kunnen we vergelijken met de voorgaande jaren.
Auto: ietsje meer dan 9000 kilometer in 2018. Evenveel als in 2016 en maar 160 kilometer meer dan in 2017. We hopen onze gezinswagen ooit af te danken en over te schakelen op autodelen (al zijn de mogelijkheden in de buurt nu nog heel beperkt). Toch handig dat we ons verbruik goed kennen en weten dat de kilometers vooral aantikken in de zomer.
Water: 52 kubieke meter. Zonder speciale inspanningen te doen verbruiken we elk jaar wat minder water. Mooi meegenomen.
Elektriciteit: bijna 2700 kWh. Ons verbruik danst al jaren op en neer tussen 2500 kWh en 2700 kWh. In 2018 weer 180 kWh meer dan het jaar ervoor, ondanks enkele doordachte keuzes. Hoe zou dat komen? ‘Ik weet het,’ zegt mijn zoon. ‘Mama, jij zet gewoon veel te vaak thee.’ Zou dat zo zijn, zoon? Ik denk eerder aan een paar andere verbruikers. Maar goed, iemand thee?
Veel chemische huishoudproducten die we vandaag gebruiken zijn bijzonder efficiënt maar helaas meestal niet erg gezond. Naar schatting één op drie gevallen van vergiftiging worden veroorzaakt door huishoudproducten en slachtoffers zijn meestal jonge kinderen. Deze producten zijn ook sterk belastend voor het water en zo dragen we allen bij aan oppervlaktewater verontreiniging met onze dagelijkse was en plas.
We kunnen veel ook zelf maken. Het plezier om eigengemaakt spul te gebruiken is al tof op zich, maar weten dat het beter is voor het milieu en je portemonnee maakt het helemaal top.
Een extraatje
voor het milieu is dat je de oude plastic flessen van wasmiddelen hergebruikt.
Basis ingrediënten
zijn soda, azijn en etherische of essentiële olie voor de geur. De olie is soms
desinfecterend en geeft een aangenaam geurtje. Je kan zelf afwisselen
naargelang je voorkeur.
Soda vs. kristalsoda
Natriumcarbonaat
(Na2CO3) is een wit kristalachtig poeder –kristalsoda – dat makkelijk oplost in
water.
Niet te verwarren
met baksoda, ook wel natriumbicarbonaat of zuiveringszout genoemd (NaHCO3), is
een witte poederachtige stof.
De eerste is
wat sterker !
Als je bang bent om aan chemie thuis te gaan doen, dan kan ik je geruststellen – volg het recept en er is geen gevaar (azijn toevoegen bij soda gaat wel warm worden eerst en schuimen)
Er zijn massa’s
aan recepten te vinden ik ga ze hier niet vernoemen (je vind verschillende links naar websites aan het einde van dit artikel)
en sommige verenigingen geven zelfs workshops.
Wat kan je
zoal maken ?
Vaatwaspoeder
Ontstopper
Waspoeder
Schuurmiddel/tapijtreiniger
Allesreiniger
Ik geef graag één receptje mee om echt eens uit te proberen, zo ontdek je dat je hier geen laborant moet voor zijn; “allesreiniger”.
Allesreiniger
Dit heb je
nodig: 50 ml witte
schoonmaakazijn, 400 ml gedistilleerd water, 30 druppels etherische olie.
Gebruik: Doe de
azijn in een sprayflacon, voeg de olie toe en daarna het water. Schud alles
goed door elkaar. Bewaar op een donkere plaats.
Zeer huidvriendelijk, 100% natuurlijk en zonder chemische toevoegingen. Daardoor ook bijzonder geschikt voor mensen met allergieën, neurodermitis en mensen met een gevoelige huid.
Heel goedkoop in gebruik: Bij lage temperaturen zelfs 2 x te gebruiken.
Spaart de wasmachine: De wasmachine blijft schoner en gaat veel langer mee is de ervaring.
Beschermend: Wasnoten houden de kleuren langer helder dan normale wasmiddelen. In Nepal wordt zelfs de fijnste zijde met wasnoten gewassen!
Geen wasverzachter nodig: Bij zeer hard water wél ontharder toevoegen als gebruikelijk.
Milieuvriendelijk: Geen belasting voor het oppervlaktewater, namelijk 100% natuurlijk. Bovendien groeien de noten aan bomen, die kooldioxide absorberen en zuurstof produceren.
Volledig biologisch afbreekbaar: De verbruikte wasnoten kunnen gewoon in de groenbak of composthoop – Uw tuinplanten zullen u dankbaar zijn!
Nadelen: Witte was wordt grauwer na langer gebruik – hiertegen kan men wat bleekmiddel toevoegen.
Ietsje meer werk, bijvoorbeeld vetvlekken dienen te worden voorbehandeld, wasnoten lossen namelijk minder goed vet op, met name bij lage temperaturen. Het gebruik van galzeep of een plantaardig alternatief hiervoor als vlekkenmiddel is dan noodzakelijk.
Iedereen weet ondertussen wel dat je best zoveel mogelijk verse, lokaal gekweekte seizoensgroentjes eet. Niet alleen wordt zo geen onnodige energie verspild aan vervoer of verwarming van serres, seizoensgebonden producten uit de streek smaken ook beter en zijn meestal goedkoper. Maar waar kan je daarvoor terecht in regio Mechelen? Hieronder vind je een greep uit de vele mogelijkheden.
Heb je er geen idee van welke groenten er in welk seizoen geoogst worden, bekijk dan de Groentekalender van Velt bij ’t maken van je boodschappenlijstje. Je vindt er meteen ook tips om ze klaar te maken.
Laat je de keuze liever over aan de boer, ga dan voor een groentepakket. Wekelijks krijg je een zorgvuldig samengesteld pakket groentjes (verschillende groottes mogelijk), voornamelijk afkomstig van bio-boeren uit de streek. Je kan ervoor terecht bij Biobuur, met meerdere afhaalpunten in Mechelen en Hombeek, bij de Baarbeekhoeve in Muizen en Mechelen, en bij Boeren & Buren in Mechelen.
Elke aanbieder heeft z’n eigenheid en biedt meer dan groentepakketten alleen. Zo komen de groentjes van Biobuur voornamelijk van bij de Akelei in Schriek, waar hij vroeger zelf op het veld stond, en van het nieuwe landbouwbedrijf Ferm in Hombeek. Biobuur, Ferm en ’t Middenveld werken samen onder de naam M’akker en staan samen op de zaterdagmarkt in Mechelen. Je pakket van Biobuur kan je ook ophalen in de verpakkingsvrije winkel Kabas. Daar kan je trouwens elke dag terecht voor lokaal geteelde groentjes.
Je groentepakket van de Baarbeekhoeve kan je ook ophalen in de boerderijwinkel, vlak naast het veld, aan de rand van het natuurgebied Dijlevallei. Een prachtige plek!
Boeren en Buren is een van oorsprong Frans platform waarbij je vooraf bestelde producten kan afhalen op een wekelijkse ‘markt’, waar ook de producent aanwezig is. De Wriemeling uit Veltem staat er met z’n groentepakketten naast een hele reeks andere producenten, die een eerlijke prijs krijgen voor hun producten (niet allemaal bio of lokaal).
Wat verder buiten de stad kan je in hoevewinkels terecht. Naast de eerder genoemde Baarbeekhoeve in Muizen, vermelden we hier nog ’t Hertsveld (niet bio) in Leest. Net als Vers en Gezond (niet bio), ook in Leest, levert ’t Hertsveld ook aan huis. Meer hoevewinkels vind je op Recht van bij de Boer.
Wil je graag zelf je groentjes oogsten? Sluit je dan aan bij een CSA. Je neemt een abonnement voor een seizoen en oogst zelf volgens de aanwijzingen van de boer. In Hombeek kan je daarvoor terecht bij ’t Middenveld, in Leest bij Onzen Hof, in Sint-Katelijne-Waver bij De Doederij en in Zemst bij Het Vlinderveld. Door zelf te oogsten kan je de prijs drukken, maar het is ook gewoon leuk! Ook hier zijn opties voor wie maar af en toe komt, of toch niet zelf wil oogsten.
Misschien wil je nog een stap verder gaan en ook zelf je groentjes gaan kweken. Bij Velt kan je terecht voor een brede waaier aan activiteiten en informatie rond ecologisch tuinieren. Bovendien heeft Velt Mechelen 3 samentuinen: Tivoli, De Tuin van Zorro en Arcadia Muizen. Samen werken, leren van elkaar en samen genieten staan er centraal. Ook Sint-Katelijne-Waver heeft haar Samentuin ’t Grom, in Duffel is er Samentuin Ganzenhofkes van Velt afdeling Netevallei, in Willebroek heeft buurthuis Mozaïek een samentuin en in Bonheiden de Krankhoeve. In Willebroek kan je bovendien een leentuin bewerken: uniek in Vlaanderen!
Eens je erop begint te letten, zal je merken dat er nog veel andere mogelijkheden bestaan om aan lokaal gekweekte groentjes te geraken. Zo kan je bijvoorbeeld regelmatig oogstoverschotten op de kop tikken als lid van Lets Mechelen of Lets Pollekesland. Op buurnetwerk Hoplr of Gift Mechelen+ worden ze zelfs zomaar weggegeven.
En wat brengt de toekomst? Het nieuwe Mechelse bestuursakkoord belooft alvast initiatieven die de korte keten bevorderen te steunen, het kwaliteitsmerk ‘Mechels Natuurlijk’ verder uit te bouwen, en ruimte beschikbaar te maken voor boeren. Benieuwd wat dat gaat geven!
Via De Grond der Dingen krijgt elke Mechelaar 1 m² cadeau voor een zelfgekozen gezamenlijk project. Wat dacht je van een pluktuin in je buurt?
Ken je zelf nog voorbeelden in regio Mechelen? Of start je binnenkort zelf een initiatief? Misschien weet je welke restaurants met lokale producten werken? Laat ons iets weten!
Uit het nieuwe nummer van Oikos Tijdschrift (2018/4 – nr. 88).
Een inspirerend artikel over een initiatief uit onze regio, van de hand van Evelien Lambrecht, medewerker secretariaat en communicatie bij ATD Vierde Wereld Vlaanderen en ook medestander bij ATD Vierde Wereld Leuven.
‘We zijn begonnen met het tuintje van tanteke en ondertussen bewerken we al tien tuinen.’ Jan Ruet, vrijwilliger bij de Leentuinvrienden in Willebroek, klinkt enthousiast. Ik sta samen met hem in het allereerste leentuintje, aan de sociale woning van zijn tante. ‘Tanteke kan na enkele zware operaties haar tuin niet meer zelf onderhouden, dus doe ik het voor haar.’ De tuin is een lust voor het oog. Ik zie kruiden, fruit en verschillende groenten kriskras door elkaar geplant. ‘Zo kunnen we het gebruik van pesticiden vermijden’, legt Jan uit. Planten geven geuren af waarmee ze bepaalde insecten kunnen afstoten of misleiden. Zo kan je bijvoorbeeld wortels naast ajuinen planten. De geur van de ajuinplant misleidt de wortelvlieg en tegelijkertijd wordt de uienvlieg misleid door de geur van wortels. ‘Dat is combinatieteelt.’ Jan leidt me verder door de eetbare jungle. Ik moet uitkijken waar ik loop, want overal groeit wel iets. ‘Ruik eens, Marokkaanse munt.’ Hij rolt een groen blaadje tussen zijn vingers en houdt het onder mijn neus. ‘En daar staat ook nog pepermunt en witte munt.’ Overal valt iets te ruiken en te proeven. Ik steek een vuurrood kerstomaatje in mijn mond. ‘Lekker sappig hé?’, zegt Jan. ‘Veel beter dan in de winkel, daar proeven ze zo flets.’
De leentuinen zijn een initiatief van de lokale groep van ATD Vierde Wereld, een vereniging waar armen het woord nemen. Vijf jaar geleden zat de groep samen om een volksuniversiteit voor te bereiden met als thema ‘samen de wereld sparen’. Tijdens de volksuniversiteiten dialogeren mensen in armoede en medestanders met elkaar over maatschappelijk belangrijke thema’s.[1] Al snel blijkt dat de leden van de groep enthousiast zijn om mee te denken en mee te doen aan acties voor een groene, gezonde en duurzame samenleving. Jan stelt tijdens de vergadering voor om een project op te starten om milieuvriendelijk te tuinieren. ‘Verschillende tuinen in de sociale woonwijk lagen en liggen er verwaarloosd bij omdat mensen ze niet zelf kunnen onderhouden, bijvoorbeeld door ziekte of invaliditeit. Met sluikstorten als gevolg. Daarnaast zijn er een heel aantal mensen uit de appartementsblokken die geen eigen tuin, maar wel groene vingers hebben. Via de leentuinen proberen we een oplossing te bieden.’ Pluspunt: wie de grond bewerkt, heeft een zinnige bezigheid en de eigenaar van de grond kan een deel van de opbrengst als vergoeding krijgen.
‘Via dit project kunnen we ook aan menselijkheid werken.’ vult Jan aan. ‘Door de verstedelijking en de drukte kennen we elkaar niet meer zo goed.’ Jan vertelt het met enige tristesse in zijn stem. ‘Ook kunnen mensen hun talenten ontdekken en ontplooien door in de tuin te werken. En we brengen hen in contact met gezonde en verse voeding.’ Een recept voor succes. Al snel contacteren de hobbytuinders de gemeente. Die is meteen enthousiast en start een databank waarin mensen hun tuintje kunnen laten opnemen. ‘We vonden het van in het begin belangrijk om ecologisch te tuinieren. Daarom volgden we een opleiding bij Velt (Vereniging voor ecologisch leven en tuinieren, nvdr).’
Een tweede tuin ligt achter een leegstaand huis van de Volkshuisvesting. De Leentuinvrienden mogen het huis en de aanpalende garage gebruiken om hun spullen op te bergen. En dat zijn er ondertussen heel wat: schoppen, harken, emmers, een remork,… ‘We hebben heel veel gereedschap gekregen,’ legt Jan uit terwijl we het huis binnenstappen. ‘En voor de rest van het materiaal kunnen we rekenen op subsidies of projectsteun. De voorbije drie jaar hebben we bijvoorbeeld steun gekregen van de Koning Boudewijnstichting.’ We gaan naar de eerste verdieping. Ik zie een aantal fietsen staan en gereedschap. ‘Een van onze leden herstelt graag fietsen voor de mensen in de buurt. Gratis natuurlijk.’ In de verte hoor ik kippen kakelen. ‘Het zijn er een stuk of vijftien. En we hebben ook nog een kalkoen’, lacht Jan terwijl we de woning verlaten en de tuin binnenstappen. ‘Het zijn nuttige beesten. De bewoners in de buurt houden hun groente- en keukenafval bij. Ik haal het afval op in emmers en geef het aan de kippen. Dat is ecologischer en goedkoper aangezien restafval betalend is.’
Het derde tuintje dat we bezoeken is van een bejaarde dame. ‘Zowel mensen die hun tuintje willen laten bewerken als mensen die een tuin zoeken kunnen nu bij de bibliotheek terecht. De bib heeft zelfs een zadendatabank.’ Jan loopt meteen naar het huis en klopt op het raam. ‘Ze zou kwaad zijn als ik haar geen goeiedag kom zeggen.’ Ik voel dat de nadruk minder ligt op de productie van groenten en meer op het contact tussen de tuinders en de buren. ‘Ja, het sociale is heel belangrijk’, beaamt Jan. ‘We zijn ondertussen met een achttal tuiniers, maar daar stopt het niet. We willen er met de Leentuinvrienden zijn voor iedereen in Willebroek, zeker voor mensen die het moeilijk hebben. Elke dinsdag komen wij met een grotere groep samen in het buurtlokaal van residentie Herselaar. We verdelen de geoogste groenten en fruit onder de leden. Soms maken we samen soep of confituur. Of we zaaien samen.’ Daarnaast organiseert de groep jaarlijks heel wat activiteiten, zoals een nieuwjaarsreceptie, een zomeruitstap en een barbecue in september. ‘We verwachten op die activiteiten dat de leden van de vereniging een handje komen toesteken. Ieder draagt zijn steentje bij, dat is een belangrijk principe voor ons.’
Ik vraag Jan of er nog uitdagingen zijn voor de leentuinen. ‘Omdat we met een grote groep zijn, is het niet altijd gemakkelijk om iedereen bij elkaar te houden. Iedereen heeft zo zijn eigen ideeën over wanneer zaaien en wanneer oogsten. Vorige zomer zijn er bijvoorbeeld wel wat groenten verloren gegaan omdat we te laat geoogst hadden. En de klimaatopwarming wordt ook een grote uitdaging. Door de extreem warme zomer zijn heel veel groenten doorgeschoten.’ We maken nog een praatje met de dame die vertelt over haar mogelijke verhuis naar een nieuwe sociale woning. Ik vind het jammer om de tuinen achter te laten, het zijn groene oases van rust. ‘Hier nog wat eitjes en een paar kerstomaatjes om mee naar huis te nemen.’ Dat wordt een ecologische en solidaire omelet vanavond.
Auteur: Evelien Lambrecht, medewerker secretariaat en communicatie bij ATD Vierde Wereld Vlaanderen
[2] Kritische noot. Uit de studie ‘EM: Effectieve Micro-organismen of Effectieve Magie?’ van de Wetenschapswinkel van Wageningen UR in opdracht van Velt vzw, blijkt dat de resultaten van het gebruik van EM zeer variabel kunnen zijn en dat er geen aantoonbaar positief effect is van het toevoegen van EM. (http://edepot.wur.nl/24562). Toch zijn de ervaringen van de Leentuinvrienden met het gebruik van EM zeer positief.
Nog steeds wordt de nitraatnorm in onze Vlaamse rivieren overschreden. Dit blijkt uit rapporten van de Vlaamse Milieumaatschappij en de Vlaamse Landbouwmaatschappij. Dit is slecht nieuws voor de dieren en planten die afhankelijk zijn van dit water. Maar ook ons drinkwater heeft er onder te leiden.
Bij maar liefst 28 procent van de meetpunten werd er een teveel aan nitraten aangetroffen. Het opzet van het laatste mestactieplan was nochtans om deze ‘rode punten ‘ terug te dringen tot 5 procent. Vooral de IJzer en de Leie in West-Vlaanderen en de Maas in Limburg scoren slecht. Logisch ook, want in deze streken wordt er intensief aan landbouw gedaan.
Waar loopt het mis?
De laatste jaren werd er vooral gecontroleerd op dierlijk mest. Het feit dat ook kunstmest, vooral gebruikt bij het telen van groenten, bijdraagt aan het vervuilen van het grond- en oppervlaktewater met nitraten, werd wat uit het oog verloren. Ook een zeer droge zomer zorgde ervoor dat de meststoffen onvoldoende werden opgenomen door de bodem en de gewassen.
Tijd voor een nieuw mestactieplan
Een eerste mestactieplan werd reeds onder impuls van Europa opgesteld in 1991. Vlaanderen scoorde toen, net zoals vele andere Europese landen, slecht op waterkwaliteit. Er golden vanaf toen strengere regels voor de productie, opslag, gebruik en transport van mest. Het voorlopig laatste en vijfde mestactieplan dat in het najaar van 2015 van kracht ging, was al een pak strenger voor vooral de akkerbouw en de veeteelt.
Door het aanhoudende probleem van een teveel aan nitraten (en fosfaten) in onze wateren zal er een nieuw mestactieplan in voege treden vanaf 2019. Er zullen dus nog strengere controles volgen. Zo meldt minister van landbouw Joke Schauvlieghe.
