door Sabine Wuytens | nov 26, 2021
Alex Polfliet is energie-expert van consultancybureau Zero Emission Solutions en schreef onderstaand opiniestuk, dat ook in De Morgen werd gepubliceerd.
Op de groothandelsmarkt noteert gas vier keer zo hoog als een jaar geleden, de elektriciteit is nu drie keer duurder. Dat kwam uitvoerig aan bod in de media. Het politieke debat concentreert zich op wat het beleid kan doen om de pijn voor burgers en bedrijven te verzachten. Maar dat debat komt veel te laat. Want België wordt veel meer dan andere landen getroffen door de hoge energieprijzen. En dat hebben we geheel aan onszelf te wijten. Aan het jarenlange (gebrek aan) beleid, maar ook aan ons persoonlijk gedrag.
Het energieverbruik per capita ligt hier namelijk veel hoger dan gemiddeld in Europa. Dat België meer energie-intensieve bedrijven kent, is een te gemakkelijk excuus om volgende aberraties te maskeren: industriële grootverbruikers krijgen gigantische kortingen op netkosten en heffingen. Daarbovenop krijgen bepaalde bedrijven miljoenen uit het klimaatfonds om hun CO2-kost te compenseren. Zonder ook maar de minste tegenprestatie. Geen wonder dat die industrie energie-intensief blijft.
Onze woningen verbruiken 70 procent meer per vierkante meter dan gemiddeld in Europa. Bovendien zijn ze een pak groter. Niettegenstaande de Vlaamse overheid al jaren poogt de energetische renovatiegraad op te krikken, met een premie hier en een e-peilverplichting daar, is de renovatiesnelheid drie keer trager dan wat zou moeten. Want de gemiddelde Vlaming lijkt liever te investeren in een dure keuken, dan in een energiezuinige woning.
Vlaanderen telt ongeveer 95 procent minder warmtepompen dan Nederland. Geen wonder: in Nederland wil men van het gas af, in Vlaanderen geeft men premies voor een gasketel. De heffingen op onze aardgasfactuur bedragen 0,16 ct/kWh (cent per kilowattuur), deze op elektriciteit liefst 4,12 ct/kWh. Maar meer dan kibbelen over wie in deze schuld treft, doen de Vlaamse en Belgische regering niet. (Voor de duidelijkheid: ze hebben allebei boter op het hoofd.)
10 procent van onze energie komt van hernieuwbare bronnen. België is daarmee het Europese kneusje. Kernenergie is goed voor 7 procent. En dus moeten wij nu 83 procent van onze energie aan dramatisch hoge prijzen invoeren. De productiekost voor zonne- en windstroom is bij nieuwe installaties lager dan 50 euro/MWh, zonder subsidie. De elektriciteitsbeursprijs noteerde vrijdag 132 euro/MWh. Massaal investeren in zon en wind is dus een no-brainer. Toch is de PV-sector (fotovoltaïsch) dit jaar in elkaar geklapt omdat men het vertrouwen in de overheid kwijt is na het debacle over de terugdraaiende teller. En nog bestaat de Vlaamse regering het om de Europese Richtlijn over energiegemeenschappen zo beperkend mogelijk in te vullen. Een vergunning halen voor windturbines wordt steeds moeilijker, de normen zijn in Vlaanderen strenger dan elders. Dit jaar is de groei van het aantal turbines slechts een derde in vergelijking met vorig jaar en dat was al geen schitterend jaar. Heel wat bedrijven willen wel windturbines of grote zonneparken plaatsen, maar botsen op een njet van de overheid.
En ga zo maar door. We hinken achterop inzake elektrische wagens. Bij ons bedroeg het aantal nieuw ingeschreven ‘full electric vehicles’ in 2020 amper 1,58 procent. In Nederland was dat 15 procent, in Noorwegen 45 procent. En het gemiddeld aantal verreden ‘fossiele’ kilometers ligt bij ons dan weer 20 procent hoger dan in de ons omringende landen, ook het aantal ‘vrijetijdskilometers’. Want, hé, onze bedrijfswagen is gratis, dus laat ons daar maximaal van profiteren, niet?
Conclusie, de huidige hoge elektriciteits- en gasprijzen verzwakken onze concurrentiepositie en verarmen onze bevolking. De enige winnaars zijn de oude fossiele energiereuzen en schurkenstaten aan wiens infuus we al decennia hangen.
Wat kan de overheid nu doen? De federale regering kan de hogere btw-inkomsten integraal gebruiken om de ‘groene’ heffingen uit de elektriciteitsfactuur te schrappen. En voor fossiel werken met een omgekeerd clicksysteem: als de gas- en olieprijs daalt, een deel daarvan gebruiken om de accijns te verhogen. De btw op steenkool, nu 12 procent, moet worden verhoogd tot minstens het niveau dat geldt voor stroom (21 procent).
De Vlaamse regering moet inzake hernieuwbare energie alle registers opentrekken. Niet met subsidies, wel door zonnedelen écht te promoten, door eigenaars van grote geschikte daken te verplichten om zelf panelen te leggen of hun dak ter beschikking te stellen aan burgercoöperaties. En door windenergieprojecten die voldoen aan alle normen te vergunnen, in plaats van drogredenen te zoeken om ze tegen te houden.
door Sabine Wuytens | okt 4, 2021
Op zaterdag 25/09 was het weer zover! Op het ‘REScoops United’ event verzamelden de energiecoöperaties met zijn allen om informatie te delen en bij te praten. Het was op meerdere vlakken een bijzondere dag.
Niet alleen was dit het eerste grote live-event sinds de lockdown, maar met gastcoöperatie PajoPower uit Gooik, Parel van het Pajottenland, was ook de setting prachtig!
Nog een primeur: voor het eerst waren we met zoveel coöperaties vertegenwoordigd, want ook de Waalse REScoops tekenden present. En dat had alles te maken met het boeiende programma! In de voormiddag vlogen we erin met een infosessie over “Burgerwind op Zee“, het ambitieuze plan om onze rechtstreekse burgerparticipatie toe te passen op nieuwe offshore windparken. Deze worden binnenkort in concessie gegeven en dat stemt tot nadenken! Bijvoorbeeld: hoeveel kapitaal kunnen we met Klimaan cvso verzamelen om in extra windcapaciteit van het windmolenpark in zee te investeren? Is dat niet ontzettend spannend? Jazeker! Wordt vervolgd…
De namiddagsessies gingen verder met allerhande thema’s: energiegemeenschappen, coöperatieve warmtenetten, laadpalen en thuisbatterijen, het energie- en klimaatpact, zonnepanelen bij particulieren (denk aan project Zonnewijzer! van Klimaan cvso), noem maar op!
Ook gaven we vanuit Klimaan zelf een workshop. Het thema: hoe coöperaties zich beter kunnen profileren als natuurlijke partner van lokale besturen! We deden uitvoerig uit de doeken hoe Klimaan dat nu al doet, en wisselden ideeën uit met andere coöperaties.
Ook vonden we de kans om enkele realisaties van onze projecten uit de doeken te doen. Zo belichtten we de energie-gerelateerde acties binnen het MechCiCo-project, zoals de overeenkomst bij de relighting van de oude bib in Mechelen, en de Impactschatter.
Die laatste is een tool waarmee mensen een betere inschatting kunnen maken van hun huishoudtoestellen: kunnen ze beter een nieuwe kopen of het huidige toestel toch nog maar even in gebruik houden? Enkele coöperaties waren geïnteresseerd om deze bij hun eigen leden aan te bieden! Ook het Circulaire Energie Contract, waarbij een Energiecoöperatie een relighting doet en nadien het lichtonderhoud verder uitvoert, werd als model gesmaakt binnen RESCOOP-Vlaanderen.
De dag werd afgesloten met een smakelijk avondmaal, waarna we met een voldaan gevoel naar huis terug konden keren.
door Sabine Wuytens | sep 25, 2021
Over enkele weken vindt er een belangrijke klimaatconferentie plaats! De COP26 (26e Conference of the Parties) gaat door van 1 tot 12 november 2021 en verzamelt alle leden van de Verenigde Naties om zich te buigen over een eerste herziening van het Klimaatakkoord van Parijs. Het kan twee richtingen uitgaan: een versterking (hoera!) of juist een verzwakking (help!) van de klimaatdoelstellingen voor 2030 en 2050.
Dat onze Belgische overheid een aanmoediging kan gebruiken om de klimaatcrisis serieus te gaan nemen, kan je moeilijk over het hoofd zien. Zelfs na de uitspraak van de Klimaatzaak dat de Belgische overheden méér moeten doen om het Belgische burgers te beschermen lijkt er weinig schot in de zaak te komen, getuige ook de open brief van Klimaatzaak van vorige week.
Om de Belgische overheden een geweten te schoppen, organiseert De Klimaatcoalitie met ruim 80 organisaties in haar achterban een grootschalige betoging op zondag 10 oktober 2021. Met de hashtag #BackToTheClimate vragen zij na de coronacrisis terug aandacht voor het klimaat.
Ook Klimaan zal meestappen in deze betoging, die vanuit Brussel Noord vertrekt en eindigt in het Jubelpark. Zin om mee te gaan? Dat kan!
Vanuit Mechelen nemen we samen om 12:32 de trein naar Brussel. Een spandoek of bord helpt om je boodschap kracht bij te zetten! Alles over deze betoging vind je op de website van Back to the Climate, en de krijtlijnen van een alternatieve, betere Belgische Green Deal tekenden ze hier op.
Ook scholen worden aangemoedigd om actie te ondernemen op 8 oktober: op Facebook kunnen scholen hun acties registreren onder de noemer “Wake up for Climate”, en de Klimaatcoalitie biedt een reeks pedagogische tools specifiek voor scholen via de website.
Liever met de fiets? Van 6 tot 10 oktober is er ook “Ride the Tide”, een fietstocht langs de toekomstige vloedlijn van België in 2100. De hele tocht langs de vloedlijn (+- 325 km) zal 4 dagen duren en gaat van Poperinge naar Antwerpen. Meer info vind je hier!
Hopelijk tot dan!
door Fiene Keppens | feb 12, 2021
Verslag van de Warme Winteravond over groene warmte
Om een CO₂-neutrale samenleving te bereiken in 2050 is er een totale omschakeling vereist van onze energievoorziening. Deze noodzakelijke energietransitie moet het gebruik van fossiele brandstoffen aan banden leggen en duurzame energiebronnen zoals wind, zon, water en aarde benutten. Deze bronnen voorzien in elektriciteit maar ook in warmte. De warmtevraag is met voorsprong de grootste in Vlaanderen. Maar liefst 85% van het gemiddelde huishoudelijk energieverbruik gaat naar de verwarming van de woning en verwarmen van water. Momenteel verwarmt 90% zijn woning met aardgas of stookolie. Slechts 5,5% van de verbruikte energie voor verwarming is afkomstig van duurzame bronnen (hoofdzakelijk biomassa). De transitie naar duurzaam verwarmen is dus – zacht uitgedrukt – een uitdaging.
Duurzaam verwarmen was daarom een relevante themakeuze voor de Warme Winteravond. Kan een woning verwarmd worden zonder aardgas? Welke toepassingen worden hiervoor gebruikt? En welke goede voorbeelden bestaan er al in Vlaanderen? De vraag is niet meer óf er geen aardgas meer moet gebruikt worden, maar eerder hoe de transitie zo snel en praktisch mogelijk kan verlopen. Nederland toont nationale ambitie met het programma aardgasvrije wijken. In Vlaanderen klinken die ambities (nog) niet erg luid. Dit neemt niet weg dat steden en gemeenten aan de slag gaan met duurzame verwarming. In Mechelen wordt de warmtevraag en -aanbod in kaart gebracht. Op die manier kan vraag en aanbod op elkaar worden afgestemd in concrete projecten. Een lopende studie gaat bijvoorbeeld op zoek naar de beste warmteoplossing voor de Mechelse Vesten.
Sprekers Sebastian Baes en Jan Denayer zijn volop bezig met het vraagstuk rond duurzaam verwarmen via aquathermie. Dit is de verzamelterm voor het onttrekken, opslaan en distribueren van warmte uit water. Ze onderzochten in hun thesis het warmtepotentieel in rivieren. De Dijle blijkt alvast een prima warmtebron om de gebouwen in Mechelen te verwarmen. In dit geval wordt gebruik gemaakt van oppervlaktewater. Andere mogelijke bronnen voor aquathermie zijn rioolwater en drinkwater. Mechelaars Johan en Anita zetten deze theorie om in de praktijk. Toen hun gasketel aan vervanging toe was, zocht het koppel een duurzaam alternatief. Het resultaat is een warmtepomp die de woning verwarmt met Dijlewater. Een warmtepomp haalt warmte uit water, grond of lucht en werkt op elektriciteit. Bij Johan en Anita wordt elektriciteit opgewekt met zonnepanelen op hun dak. Op deze manier slagen ze erin hun woning fossielvrij te verwarmen. Klik hier om het hele verhaal van Johan en Anita te lezen.
Bron: Website Vlaamse Scriptieprijs
Ieder z’n eigen warmtepomp en zonnepanelen dan maar? Dat is niet de meest efficiënte oplossing volgens de spreker Hartwin Leen (Kelvin Solutions). Hartwin is expert op het vlak van duurzame verwarming en betrokken bij het project Warmte Verzilverd. Dit is een warmtenet in Mortsel en Edegem. Een warmtenet wordt ook wel eens stadsverwarming genoemd. Het verdeelt warmte aan verschillende afnemers in een straat, wijk of stad. Of een warmtenet duurzaam is, hangt af van de warmtebron. Het project in Mortsel en Edegem brengt industriële restwarmte van de Agfa-Gevaertfabriek naar een nieuwe wijk en bedrijven enkele honderden meters verderop.
©-Regine-Mahaux-WarmteVerzilverd.
Een warmtenet is echter een grootschalig infrastructuurproject waarbij verschillende partners betrokken zijn. Ook de financiële input moet er zijn, voor het project van Warmte Verzilverd was er zo’n 5,5 miljoen euro nodig. Met behulp van energiecoöperaties ZuidtrAnt-W en Ecopower konden burgers mee investeren in het project. Dit maakte het warmtenet coöperatief, legt spreker Sophie Loots van ZuidtrAnt-W uit. Ondanks de financiële en administratieve struikelblokken, is het net op dit moment een maand operationeel.
Deze Warme Winteravond inspireerde de deelnemers met verschillende warmteoplossingen. Van individuele mogelijkheden als een warmtepomp tot collectieve projecten als een coöperatief warmtenet. Ook de bron kan verschillen: van warmte uit water, grond en lucht, tot restwarmte uit de industrie. Het zal een combinatie van dit alles vergen om elke woning warm te houden in de toekomst. Wij zien een warmtenet dat het centrum van Mechelen verwarmt met water uit de Dijle alvast zitten.
Wil je graag meer weten? Alle presentaties en de opnames van de warme winteravond zijn te herbekijken op de website van Mechelen Klimaatneutraal.
Lees verder over dit thema: De Vlaamse Scriptieprijs, Mechelen Klimaatneutraal, Warmte Verzilverd.
De Warme Winteravond is een samenwerking met Mechelen Klimaatneutraal, Natuurpunt en Het Prediheren – Bibliotheek Mechelen.
door stijnvranckx | jan 25, 2021
2020 zullen we ons allemaal nog lang heugen met Corona dat ons leven helemaal overhoop gooide. Toch deden we allemaal zo goed mogelijk verder. Binnen Klimaan zijn we blij dat er tijdens het voorbije jaar toch ook weer heel wat aandacht was voor klimaat- en milieuaspecten. Gezonde lucht is hierbij zeer belangrijk, niet alleen omdat slechte lucht Covid-19 nog erger maakt maar omdat het gewoon op zich belangrijk is voor ieders gezondheid.
Vandaar dat een van de thema’s waar we ons binnen Klimaan voor inzetten het “verantwoord stoken van hout” is. De negatieve impact van houtverbranding is immers groot: bijna 50% van onze fijnstofuitstoot (PM2.5) wordt erdoor veroorzaakt. Dit cijfer is nog frappanter als je weet dat slechts 2% van de gezinnen hout stookt als hoofdverwarming en 19% van de huishoudens dit doet als bij- of sfeerverwarming. Door aandacht te besteden aan dit thema kan de luchtkwaliteit er dus enorm op vooruit gaan. Temeer omdat maar 20% van de Mechelaars een inspanning moet doen waar 100% van de Mechelaars – en zeker de 20% met ademhalingsproblemen – van kan genieten.
Een eerste actie die we voor dit thema ontwikkeld hebben, is het ontwerpen van een folder die het bewustzijn moet verhogen en die we dankzij een Mechelen KlimaatNeutraal-subsidie momenteel druk verspreiden in Mechelen. Download de flyer hier.
Hoe ‘slim’ stoken?
Verbrand, conform de wet, enkel onbehandeld en droog hout. Als je geverfde, geverniste of samengestelde houtproducten zoals triplex verbrandt, komen er (zeer) schadelijke stoffen vrij. Ook papier en drukwerk zoals reclamefolders of krantenpapier zijn geen gezonde brandstoffen.
Maak het vuur correct aan. Gebruik aanmaakhoutjes of natuurlijke aanmaakblokjes en leg ze bovenaan. Zo komt er minder rook vrij. Zet de luchttoevoer volledig open. Zodra het vuur goed brandt, verminder je de luchttoevoer, maar zet je deze niet helemaal toe. Als vuur te weinig zuurstof krijgt, is de verbranding slecht en is de rook schadelijker.
Gebruik je kachel correct. De ene kachel is de andere niet. Volg de handleiding van de fabrikant en onderhoud je kachel regelmatig. Let tijdens het branden op de rook en de vlammen. Laat de kachel nooit branden als je niet in de buurt bent.
Zorg voor een voldoende hoge, schone schoorsteen die goed trekt. Vuur heeft zuurstof nodig. Een schoorsteen zuigt lucht uit je woning aan en verwijdert de verbrandingsgassen. Dit werkt enkel goed als je schoorsteen boven de nok van je dak en de aan-palende gebouwen uitsteekt. Zorg er ook voor dat de schoorsteen ruim genoeg is voor je haard, anders gaat de lucht er niet vlot genoeg door en is het risico op een schoorsteenbrand groter. Laat ook regelmatig de roetaanslag verwijderen door een vakman.
Stook niet bij ongunstig weer. Stook niet wanneer de weersomstandigen te wensen overlaten en er bijvoorbeeld te veel fijn stof of smog in de lucht is. Samengevat stook je best niet
- bij windstil weer
- bij mist
- bij CO-waarschuwing
- bij fijnstofwaarschuwing
Hou rekening met je buren
Meer informatie vind je ook op:
Met de steun van Mechelen Klimaatneutraal
door Elise Steyaert | jun 1, 2020
Het is alle hens aan dek voor de toekomstige bewoners van het eerste Wooncoop project in Kessel-Lo. Zij hebben een woondroom in een voormalige veehandelaarswoning (Gemeentestraat 234-236). Geïnteresseerde mede-bewoners en geïnteresseerde mede-investeerders: dit bericht is voor jou!
Credits: https://www.wooncoop.be/gemeentestraat/
Even opfrissen. Wat hield dat wooncoop-model nu weer in? Een wooncoöperatie is eigenaar van woningen en verhuurt ze aan de bewoners. Alle bewoners zijn ook aandeelhouder en dus mede-eigenaar van de coöperatie: je huurt dus in feite bij jezelf!
In landen als Oostenrijk, Duitsland en Zwitserland is het al veel meer ingeburgerd dat je vastgoed samen aankoopt onder de vorm van een coöperatie. De coöperatie maakt langetermijn en duurzame keuzes zodat het vastgoed het collectieve belang dient. Het rendement op de aangekochte aandelen zorgt er voor dat je ook financieel blijft meegenieten.
Het appeltje voor de dorst opbouwen terwijl je gelijktijdig meer flexibel van woonvorm kan veranderen afhankelijk van woonbehoeftes? Het kan dus wel degelijk. In ons land toont de coöperatie Wooncoop dat aan met reeds 10 opgestarte projecten.
Klimaan nodigde deze bevlogen ondernemers vorig jaar uit op een infosessie en heel wat Mechelaars toonden zich ook enthousiast om samen met Wooncoop ook een lokaal project op te starten.
Maar het gaat hier niet over ons in Mechelen, het gaat over de bewonersgroep in Kessel-Lo die aan het popelen zijn om ook hun droomproject te realiseren.
“Wooncoop biedt een simpel antwoord op enkele grote uitdagingen zoals een tekort aan open ruimte, individualisering en stijgende vastgoedprijzen. Het was voor ons dan ook een gemakkelijke beslissing om mee in dit project te stappen”. Aldus Michelle en Yolan, mede-toekomstige-bewoners van het Wooncoop project in Kessel-Lo.
De bewonergsgroep heeft 800.000 euro samengebracht, maar er is nog nood aan minstens eenzelfde grootte-orde van bedrag voor de volgende fases. Om dit voor elkaar te krijgen roept Wooncoop op aan iedereen om kandidaat-investeerder te worden. Je kan mee investeren vanaf 5.000 euro door een lening te voorzien met een bruto rendement van 2%. Het gaat dan om een investeringsbelofte, de centjes worden opgevraagd vanaf dat de aankoop effectief kan doorgaan. Deze weken zijn hiervoor cruciaal. Alle informatie hierover, alsook een voorbeeld van zo’n leningovereenkomst, vind je op deze webpagina: https://www.wooncoop.be/gemeentestraat/
Via dit filmpje maak je direct kennis met het project en de bewonersgroep.
