door Sabine Wuytens | mrt 25, 2021
Klimaan legt momenteel de laatste hand aan een nieuw hulpmiddel om water en energie te besparen in huis, op school en in gebouwen: de Klimaankoffer! Met deze koffer kan je overal in je woning aan de slag om het verbruik in kaart te brengen en verbeteringen aan te brengen. Voor het samenstellen van deze koffer werkte Klimaan samen met de Koning Boudewijnstichting en CORE uit Leuven.
In de Klimaankoffer verzamelen we een aantal sensoren waarmee je thuis aan de slag kan. Het gaat om een energiemeter, een lichtsensor, een luchtkwaliteitsmeter, een infraroodthermometer en een douchewekker. Bij elke sensor zit een korte handleiding met invulbladen om je vlot op weg te helpen bij het aflezen en interpreteren van je gebruik. De Klimaankoffer bevat naast de “quick guides” ook een uitgebreide handleiding waarin je alles kan lezen over de sensoren en hun meetwaarden, maar ook over de interpretatie en gepaste maatregelen. Daarnaast vind je in de koffer het boekje “Groen leven”, met tips & tricks om je energieverbruik te verlagen, en een handige sleutel om de radiator te ontluchten.
Wat met de meer gespecialiseerde vragen? Klimaan maakt één gewone koffer, en één Klimaankoffer “De Luxe”. In die laatste uitvoering van de koffer zijn alle bovenstaande sensoren opgenomen maar ook een hoogwaardige warmtecamera, een Flukso verbruiksmonitor en Netatmo Slim weerstation en CO2 meter – die laatste twee te leen van de Stad Mechelen.
Met de beelden van de warmtecamera is het mogelijk om warmteverliezen van de woning in kaart te brengen. De interpretatie van deze beelden vergt de nodige expertise en de warmtecamera wordt om die reden niet uitgeleend aan particulieren. Wél kan je de camera gebruiken onder begeleiding van Klimaan, want twee van onze Klimaanvrijwilligers volgden een speciale opleiding om met de warmtecamera te werken.
Interesse om de Klimaankoffer zelf een keer uit te lenen? We verkennen een samenwerking met de Klusbib van Deelbaar Mechelen vzw. Houd zeker onze website in de gaten voor updates!
Neem ook eens een kijkje bij de Energiehelden van Klimaan. Daar vind je meerdere tips om je verbruik nog beter in kaart te brengen en systematisch te verminderen.
door guidovoet | mrt 9, 2021
Vanaf 16 maart wordt gedurende 9 dagen de Klimaatzaak gepleit voor de Franstalige rechtbank van eerste aanleg in Brussel. De rechtszaak gaat door in Brussel omdat zowel de federale als de regionale beleidsniveaus ter verantwoording worden geroepen. Het begon in 2015 toen de vzw Klimaatzaak naar de rechter stapte met de eis dat de overheid haar klimaatverplichtingen moet nakomen. Zij werden gesteund door enkele duizenden mede-eisers. Op dit moment zijn er maar liefst 58.586 mede-eisers! Je kan nog steeds medestander worden of de rechtszaak financieel ondersteunen. Hier vind je meer informatie.
De eisers vragen geen schadevergoeding, maar een instrument om de gemaakte afspraken o.a. het klimaatakkoord van Parijs na te komen. Dat wil zeggen: een reductie van broeikasgasemissies van 42 procent tegen 2025 en een reductie van 55 procent in 2030. Dit tegenover het referentiejaar 1990. In 2050 moet de netto uitstoot nul bedragen. Dat is nodig om een gevaarlijke opwarming van + 1.5° te voorkomen. Het klimaat staat ondertussen op de politieke agenda’s, maar er is nood aan een echt klimaatbeleid.
Er werd in ons land heel wat tijd verloren met procedures over taal en vormvereisten. Ondertussen werden in andere landen gelijkaardige zaken gepleit met vaak een gunstige uitspraak. Zo is het Nederlandse klimaatbeleid gevoelig verscherpt omdat er rekening moet worden gehouden met het vonnis. Op 16 maart gaat de rechtszaak (eindelijk) van start en dat is het moment om het klimaatthema onder de aandacht te brengen. Daarom zijn er op zondag 14 maart om 15u00 acties in diverse Belgische steden. Wij doen ook mee met verschillende Mechelse organisaties en verenigingen die begaan zijn met het klimaat. De actie heeft toestemming gekregen van het stadsbestuur van Mechelen.
Doe jij ook mee? Kom om 15u naar Grote Markt in Mechelen. Trek iets zwart aan met een witte advocaten bef (gebruik bijvoorbeeld een stukje keukenpapier). INSCHRIJVEN IS VEPLICHT (!!) via https://deklimaten.be/. We houden ons aan de corona maatregelen en staan op veilige afstand van elkaar.
door Fiene Keppens | feb 12, 2021
Verslag van de Warme Winteravond over groene warmte
Om een CO₂-neutrale samenleving te bereiken in 2050 is er een totale omschakeling vereist van onze energievoorziening. Deze noodzakelijke energietransitie moet het gebruik van fossiele brandstoffen aan banden leggen en duurzame energiebronnen zoals wind, zon, water en aarde benutten. Deze bronnen voorzien in elektriciteit maar ook in warmte. De warmtevraag is met voorsprong de grootste in Vlaanderen. Maar liefst 85% van het gemiddelde huishoudelijk energieverbruik gaat naar de verwarming van de woning en verwarmen van water. Momenteel verwarmt 90% zijn woning met aardgas of stookolie. Slechts 5,5% van de verbruikte energie voor verwarming is afkomstig van duurzame bronnen (hoofdzakelijk biomassa). De transitie naar duurzaam verwarmen is dus – zacht uitgedrukt – een uitdaging.
Duurzaam verwarmen was daarom een relevante themakeuze voor de Warme Winteravond. Kan een woning verwarmd worden zonder aardgas? Welke toepassingen worden hiervoor gebruikt? En welke goede voorbeelden bestaan er al in Vlaanderen? De vraag is niet meer óf er geen aardgas meer moet gebruikt worden, maar eerder hoe de transitie zo snel en praktisch mogelijk kan verlopen. Nederland toont nationale ambitie met het programma aardgasvrije wijken. In Vlaanderen klinken die ambities (nog) niet erg luid. Dit neemt niet weg dat steden en gemeenten aan de slag gaan met duurzame verwarming. In Mechelen wordt de warmtevraag en -aanbod in kaart gebracht. Op die manier kan vraag en aanbod op elkaar worden afgestemd in concrete projecten. Een lopende studie gaat bijvoorbeeld op zoek naar de beste warmteoplossing voor de Mechelse Vesten.
Sprekers Sebastian Baes en Jan Denayer zijn volop bezig met het vraagstuk rond duurzaam verwarmen via aquathermie. Dit is de verzamelterm voor het onttrekken, opslaan en distribueren van warmte uit water. Ze onderzochten in hun thesis het warmtepotentieel in rivieren. De Dijle blijkt alvast een prima warmtebron om de gebouwen in Mechelen te verwarmen. In dit geval wordt gebruik gemaakt van oppervlaktewater. Andere mogelijke bronnen voor aquathermie zijn rioolwater en drinkwater. Mechelaars Johan en Anita zetten deze theorie om in de praktijk. Toen hun gasketel aan vervanging toe was, zocht het koppel een duurzaam alternatief. Het resultaat is een warmtepomp die de woning verwarmt met Dijlewater. Een warmtepomp haalt warmte uit water, grond of lucht en werkt op elektriciteit. Bij Johan en Anita wordt elektriciteit opgewekt met zonnepanelen op hun dak. Op deze manier slagen ze erin hun woning fossielvrij te verwarmen. Klik hier om het hele verhaal van Johan en Anita te lezen.
Bron: Website Vlaamse Scriptieprijs
Ieder z’n eigen warmtepomp en zonnepanelen dan maar? Dat is niet de meest efficiënte oplossing volgens de spreker Hartwin Leen (Kelvin Solutions). Hartwin is expert op het vlak van duurzame verwarming en betrokken bij het project Warmte Verzilverd. Dit is een warmtenet in Mortsel en Edegem. Een warmtenet wordt ook wel eens stadsverwarming genoemd. Het verdeelt warmte aan verschillende afnemers in een straat, wijk of stad. Of een warmtenet duurzaam is, hangt af van de warmtebron. Het project in Mortsel en Edegem brengt industriële restwarmte van de Agfa-Gevaertfabriek naar een nieuwe wijk en bedrijven enkele honderden meters verderop.
©-Regine-Mahaux-WarmteVerzilverd.
Een warmtenet is echter een grootschalig infrastructuurproject waarbij verschillende partners betrokken zijn. Ook de financiële input moet er zijn, voor het project van Warmte Verzilverd was er zo’n 5,5 miljoen euro nodig. Met behulp van energiecoöperaties ZuidtrAnt-W en Ecopower konden burgers mee investeren in het project. Dit maakte het warmtenet coöperatief, legt spreker Sophie Loots van ZuidtrAnt-W uit. Ondanks de financiële en administratieve struikelblokken, is het net op dit moment een maand operationeel.
Deze Warme Winteravond inspireerde de deelnemers met verschillende warmteoplossingen. Van individuele mogelijkheden als een warmtepomp tot collectieve projecten als een coöperatief warmtenet. Ook de bron kan verschillen: van warmte uit water, grond en lucht, tot restwarmte uit de industrie. Het zal een combinatie van dit alles vergen om elke woning warm te houden in de toekomst. Wij zien een warmtenet dat het centrum van Mechelen verwarmt met water uit de Dijle alvast zitten.
Wil je graag meer weten? Alle presentaties en de opnames van de warme winteravond zijn te herbekijken op de website van Mechelen Klimaatneutraal.
Lees verder over dit thema: De Vlaamse Scriptieprijs, Mechelen Klimaatneutraal, Warmte Verzilverd.
De Warme Winteravond is een samenwerking met Mechelen Klimaatneutraal, Natuurpunt en Het Prediheren – Bibliotheek Mechelen.
door stijnvranckx | jan 25, 2021
2020 zullen we ons allemaal nog lang heugen met Corona dat ons leven helemaal overhoop gooide. Toch deden we allemaal zo goed mogelijk verder. Binnen Klimaan zijn we blij dat er tijdens het voorbije jaar toch ook weer heel wat aandacht was voor klimaat- en milieuaspecten. Gezonde lucht is hierbij zeer belangrijk, niet alleen omdat slechte lucht Covid-19 nog erger maakt maar omdat het gewoon op zich belangrijk is voor ieders gezondheid.
Vandaar dat een van de thema’s waar we ons binnen Klimaan voor inzetten het “verantwoord stoken van hout” is. De negatieve impact van houtverbranding is immers groot: bijna 50% van onze fijnstofuitstoot (PM2.5) wordt erdoor veroorzaakt. Dit cijfer is nog frappanter als je weet dat slechts 2% van de gezinnen hout stookt als hoofdverwarming en 19% van de huishoudens dit doet als bij- of sfeerverwarming. Door aandacht te besteden aan dit thema kan de luchtkwaliteit er dus enorm op vooruit gaan. Temeer omdat maar 20% van de Mechelaars een inspanning moet doen waar 100% van de Mechelaars – en zeker de 20% met ademhalingsproblemen – van kan genieten.
Een eerste actie die we voor dit thema ontwikkeld hebben, is het ontwerpen van een folder die het bewustzijn moet verhogen en die we dankzij een Mechelen KlimaatNeutraal-subsidie momenteel druk verspreiden in Mechelen. Download de flyer hier.
Hoe ‘slim’ stoken?
Verbrand, conform de wet, enkel onbehandeld en droog hout. Als je geverfde, geverniste of samengestelde houtproducten zoals triplex verbrandt, komen er (zeer) schadelijke stoffen vrij. Ook papier en drukwerk zoals reclamefolders of krantenpapier zijn geen gezonde brandstoffen.
Maak het vuur correct aan. Gebruik aanmaakhoutjes of natuurlijke aanmaakblokjes en leg ze bovenaan. Zo komt er minder rook vrij. Zet de luchttoevoer volledig open. Zodra het vuur goed brandt, verminder je de luchttoevoer, maar zet je deze niet helemaal toe. Als vuur te weinig zuurstof krijgt, is de verbranding slecht en is de rook schadelijker.
Gebruik je kachel correct. De ene kachel is de andere niet. Volg de handleiding van de fabrikant en onderhoud je kachel regelmatig. Let tijdens het branden op de rook en de vlammen. Laat de kachel nooit branden als je niet in de buurt bent.
Zorg voor een voldoende hoge, schone schoorsteen die goed trekt. Vuur heeft zuurstof nodig. Een schoorsteen zuigt lucht uit je woning aan en verwijdert de verbrandingsgassen. Dit werkt enkel goed als je schoorsteen boven de nok van je dak en de aan-palende gebouwen uitsteekt. Zorg er ook voor dat de schoorsteen ruim genoeg is voor je haard, anders gaat de lucht er niet vlot genoeg door en is het risico op een schoorsteenbrand groter. Laat ook regelmatig de roetaanslag verwijderen door een vakman.
Stook niet bij ongunstig weer. Stook niet wanneer de weersomstandigen te wensen overlaten en er bijvoorbeeld te veel fijn stof of smog in de lucht is. Samengevat stook je best niet
- bij windstil weer
- bij mist
- bij CO-waarschuwing
- bij fijnstofwaarschuwing
Hou rekening met je buren
Meer informatie vind je ook op:
Met de steun van Mechelen Klimaatneutraal
door Elise Steyaert | dec 30, 2020
Door Guido Voet
Palmolie, het zit in 50% van de consumentenproducten: in shampoos, in talrijke voedingsproducten en zelfs in brandstoffen. Dat het een bijzonder goedkoop product is, zal daar ongetwijfeld niet vreemd aan zijn. Maar de schaduwzijde is dat de plantages heel wat oppervlakte innemen in het evenaarsgebied waar regenwouden, de groene longen van onze planeet, onder druk staan en in een recordtempo verdwijnen. Met als gevolg een enorm verlies aan biodiversiteit. De plantages worden vaak aangelegd door grote bedrijven met de steun van corrupte regeringen. Plaatselijke boeren verliezen hierbij hun landbouwgrond. Terwijl die plaatselijke landbouwers vaak vertrouwd zijn met het telen van duurzame kleinschalige palmolie, variëteiten die hun plaats hebben in de lokale flora.
Er bestaat dus ook duurzame palmolie.
We kunnen als consument dus ook hier het verschil maken. Zo heeft Oxfam Wereldwinkels sinds dit jaar een palmolie vrije chocopasta in het gamma, naast de chocopasta met noten en fondant pasta’s waarin minder palmolie zit dan gebruikelijk. Het Europees Parlement heeft recent een resolutie aangenomen die de commissie oproept om regelgeving te maken over import van producten waarbij ontbossing aan de basis ligt. Er is dus hoop!
Winkelen in de Wereldwinkel is in deze corona tijden meer dan ooit een meerwaarde en de impact op economieën in het zuiden is zo mogelijk nog groter. Ook kan je nog steeds terecht op de webshop.
Meer achtergrondinformatie over palmolie vind je hier: https://www.oxfamwereldwinkels.be/nieuws/wat-is-er-aan-de-hand-met-palmolie/?fbclid=IwAR0jacMHF6H9Azykl03hulZ_7_pQ3QO32eFBKDrI-FFUV1V6KuDUPD1z-wE
door Fiene Keppens | nov 9, 2020
Dag lezer! Wij zijn Rachel en Fiene, twee vrienden die de sociale media van Klimaan verzorgen. Een burgerbeweging waar we met veel trots deel van mogen uitmaken. Met deze nieuwe portretreeks willen we jullie bekendmaken met vrijwilligers, leden, enthousiastelingen… kortom de sterke mannen en vrouwen bij Klimaan. De burgers achter de beweging.
Onze eerste persoon in de portretreeks is de voorzitter van Klimaan vzw, Elise Steyaert. Of ook wel: een vrouw met hopen kennis en bakken enthousiasme. Wie cynisch is over hoe een burgerbeweging iets kan bijdragen, dagen we uit een gesprek met haar aan te gaan. Of ons portret van haar te lezen natuurlijk.
Elise is nog jong maar startte reeds drie jaar geleden Klimaan op in kleine kring. ‘Boenk erop’, zegt ze daarover. ‘Er was meteen veel goesting om van start te gaan.’ Het was ook vrij snel duidelijk dat Klimaan de vorm ging krijgen van een authentieke burgerbeweging. ‘Omdat je dan lokale verankering kunt creëren. Sommige conventionele bedrijven zouden liever hebben dat we ons karretje aan hun organisatie hangen. Maar dat is net het mooie aan dat netwerk van coöperaties. Ze werken veel meer samen, trekken aan hetzelfde zeel en wisselen onderling kennis uit. Wanneer er over heel Vlaanderen burgercoöperaties zijn, verhoogt ook de slagkracht in zijn totaliteit. We streven naar dezelfde doelen, kunnen veel van elkaar leren en gunnen elkaar daarom het daglicht. Daarom is Klimaan ook zo snel kunnen groeien, we werden uitgenodigd om aan tafel te zitten bij de andere burgercoöperaties.’
Alhoewel de energiethematiek oorspronkelijk centraal stond, werd bij Klimaan duidelijk dat er vraag naar verbreding was. ‘Naast het loskomen van fossiele brandstoffen is het welzijn van mensen, een gezonde lucht, lokale economie en landbouw ook belangrijk. Zo is de structuur rond de commons (wat voor iedereen van waarde is, nvdr) ook ontstaan. Die zijn het DNA van de burgerbeweging.’
Wat Klimaan ook nog als DNA heeft, zijn haar leden. ‘Ik voel een verantwoordelijkheid om een verbindende functie te hebben, om mensen een duurzaam engagement te laten opnemen. De relaties tussen onze leden spelen daarbij een belangrijk rol. Daarnaast willen mensen graag het gevoel hebben dat ze iets zinvol doen.’
Klimaan vzw groeide verder en daaruit kwam de oprichting van Klimaan cvso voort. Op die manier konden projecten worden gerealiseerd zonder te botsen op de juridische grenzen van een vzw. Met succes want ‘…op twee jaar tijd hebben we meer dan 500 aandeelhouders. En als we blijven groeien is the sky the limit.’ Ook het ledenaantal blijft groeien maar ‘we moeten wel ervoor waken dat dat engagement ook duurzaam blijft. Elke stap die we zetten mag lang duren, zolang het maar in de juiste richting is. Voor Klimaan cvso komt er ook een eerste werkkracht in dienst. Dat is een grote mijlpaal. Vanaf nu zal er dus op een andere niveau kunnen worden bijgedragen een nieuwe projecten.’
Elise steekt veel tijd in Klimaan als voorzitter. ‘Ik zou er zeker een voltijdse job van kunnen maken’, zegt ze daarover. ‘Ik ben vanaf volgend jaar drie jaar voorzitter. Dan is het ook tijd om de fakkel door te geven. In een burgerbeweging mag je jezelf niet onmisbaar maken. Zo krijgt iedereen ownership van zijn lidmaatschap in Klimaan.’
Wanneer we vragen waar Klimaan over vijf jaar staat, vertellen we erbij dat ze gerust groot mag dromen. We krijgen meteen het enthousiast antwoord: ‘Tja, optimist tot in de kist! Ik denk dat we een hele mooie toekomst tegemoet gaan. Ik denk dat iedereen snapt dat we ons leven en de maatschappij op een andere manier moeten organiseren. En door wat we uittesten met Klimaan, krijg je meer goesting in de transitie. We delen meer met elkaar, bouwen meer kennis op en kunnen mensen te werk stellen. Ik hoop dat we tegen dan een paar schaalvoordelen hebben gerealiseerd. Op dit moment liggen bijvoorbeeld op vier à vijf procent van de goedgeoriënteerde daken zonnepanelen in Vlaanderen. Dat laat nog 96% onderbenut potentieel over. Ik wil ook minstens één windmolen binnen vijf jaar!’
We lachen samen met haar antwoord. Een windmolen! Dat is wel een heel grote droom, en toch… wanneer we naar het optimisme van Elise luisteren en de effectieve Klimaanprojecten bekijken, kunnen we haar alleen maar gelijk geven. ‘Uiteraard liggen er ook wel uitdagingen in de toekomst’, verduidelijkt Elise. Zo zoekt Klimaan nog wat leden die bekend zijn met IT-zaken. Daarnaast moet er laagdrempelig kunnen gecommuniceerd worden over de voordelen van een energietransitie, zo kunnen we gaan naar een ‘yes please, in my backyard’.
Elise hoopt ook op nog meer structurele samenwerkingen met andere coöperaties en stabiele samenwerkingen met lokale besturen. ‘We werken nu al samen met Mechelen, Bonheiden, Sint-Katelijne-Waver en Zemst. Zo mogen er zeker nog vijf bijkomen.’
We vragen aan Elise wie we als volgende best kunnen interviewen voor onze reeks. Ze raadt ons Steven Laurijssen, de voorzitter van Klimaan cvso, aan. Waarbij ze ook nog de volgende anekdote vertelt: ‘Stevens vrouw kwam naar mij toe op de ledendag. Ik dacht dat ze iets zou zeggen over de grote hoeveelheid vrije tijd die hij in Klimaan steekt. Misschien ging ze mij zelfs een klein beetje onder mijn voeten geven… Maar integendeel, ze moedigde ons vooral aan om verder te doen. Ze heeft nu een zingende en fluitende man in huis en dat vindt ze zalig.’
We sluiten ons interview af en praten dan nog gezellig wat verder. Zowel tijdens ons gesprek met Elise als met het uittypen ervan, overvalt ons beiden hetzelfde gevoel. We wisten al dat duurzaamheid belangrijk was, we wisten niet dat het ook zó leuk kon zijn. Elise heeft er twee optimisten tot in de kist bij. We zien elkaar weer voor het interview met Steven binnenkort!
