door Sabine Wuytens | nov 26, 2021
Alex Polfliet is energie-expert van consultancybureau Zero Emission Solutions en schreef onderstaand opiniestuk, dat ook in De Morgen werd gepubliceerd.
Op de groothandelsmarkt noteert gas vier keer zo hoog als een jaar geleden, de elektriciteit is nu drie keer duurder. Dat kwam uitvoerig aan bod in de media. Het politieke debat concentreert zich op wat het beleid kan doen om de pijn voor burgers en bedrijven te verzachten. Maar dat debat komt veel te laat. Want België wordt veel meer dan andere landen getroffen door de hoge energieprijzen. En dat hebben we geheel aan onszelf te wijten. Aan het jarenlange (gebrek aan) beleid, maar ook aan ons persoonlijk gedrag.
Het energieverbruik per capita ligt hier namelijk veel hoger dan gemiddeld in Europa. Dat België meer energie-intensieve bedrijven kent, is een te gemakkelijk excuus om volgende aberraties te maskeren: industriële grootverbruikers krijgen gigantische kortingen op netkosten en heffingen. Daarbovenop krijgen bepaalde bedrijven miljoenen uit het klimaatfonds om hun CO2-kost te compenseren. Zonder ook maar de minste tegenprestatie. Geen wonder dat die industrie energie-intensief blijft.
Onze woningen verbruiken 70 procent meer per vierkante meter dan gemiddeld in Europa. Bovendien zijn ze een pak groter. Niettegenstaande de Vlaamse overheid al jaren poogt de energetische renovatiegraad op te krikken, met een premie hier en een e-peilverplichting daar, is de renovatiesnelheid drie keer trager dan wat zou moeten. Want de gemiddelde Vlaming lijkt liever te investeren in een dure keuken, dan in een energiezuinige woning.
Vlaanderen telt ongeveer 95 procent minder warmtepompen dan Nederland. Geen wonder: in Nederland wil men van het gas af, in Vlaanderen geeft men premies voor een gasketel. De heffingen op onze aardgasfactuur bedragen 0,16 ct/kWh (cent per kilowattuur), deze op elektriciteit liefst 4,12 ct/kWh. Maar meer dan kibbelen over wie in deze schuld treft, doen de Vlaamse en Belgische regering niet. (Voor de duidelijkheid: ze hebben allebei boter op het hoofd.)
10 procent van onze energie komt van hernieuwbare bronnen. België is daarmee het Europese kneusje. Kernenergie is goed voor 7 procent. En dus moeten wij nu 83 procent van onze energie aan dramatisch hoge prijzen invoeren. De productiekost voor zonne- en windstroom is bij nieuwe installaties lager dan 50 euro/MWh, zonder subsidie. De elektriciteitsbeursprijs noteerde vrijdag 132 euro/MWh. Massaal investeren in zon en wind is dus een no-brainer. Toch is de PV-sector (fotovoltaïsch) dit jaar in elkaar geklapt omdat men het vertrouwen in de overheid kwijt is na het debacle over de terugdraaiende teller. En nog bestaat de Vlaamse regering het om de Europese Richtlijn over energiegemeenschappen zo beperkend mogelijk in te vullen. Een vergunning halen voor windturbines wordt steeds moeilijker, de normen zijn in Vlaanderen strenger dan elders. Dit jaar is de groei van het aantal turbines slechts een derde in vergelijking met vorig jaar en dat was al geen schitterend jaar. Heel wat bedrijven willen wel windturbines of grote zonneparken plaatsen, maar botsen op een njet van de overheid.
En ga zo maar door. We hinken achterop inzake elektrische wagens. Bij ons bedroeg het aantal nieuw ingeschreven ‘full electric vehicles’ in 2020 amper 1,58 procent. In Nederland was dat 15 procent, in Noorwegen 45 procent. En het gemiddeld aantal verreden ‘fossiele’ kilometers ligt bij ons dan weer 20 procent hoger dan in de ons omringende landen, ook het aantal ‘vrijetijdskilometers’. Want, hé, onze bedrijfswagen is gratis, dus laat ons daar maximaal van profiteren, niet?
Conclusie, de huidige hoge elektriciteits- en gasprijzen verzwakken onze concurrentiepositie en verarmen onze bevolking. De enige winnaars zijn de oude fossiele energiereuzen en schurkenstaten aan wiens infuus we al decennia hangen.
Wat kan de overheid nu doen? De federale regering kan de hogere btw-inkomsten integraal gebruiken om de ‘groene’ heffingen uit de elektriciteitsfactuur te schrappen. En voor fossiel werken met een omgekeerd clicksysteem: als de gas- en olieprijs daalt, een deel daarvan gebruiken om de accijns te verhogen. De btw op steenkool, nu 12 procent, moet worden verhoogd tot minstens het niveau dat geldt voor stroom (21 procent).
De Vlaamse regering moet inzake hernieuwbare energie alle registers opentrekken. Niet met subsidies, wel door zonnedelen écht te promoten, door eigenaars van grote geschikte daken te verplichten om zelf panelen te leggen of hun dak ter beschikking te stellen aan burgercoöperaties. En door windenergieprojecten die voldoen aan alle normen te vergunnen, in plaats van drogredenen te zoeken om ze tegen te houden.
door guidovoet | mrt 9, 2021
Vanaf 16 maart wordt gedurende 9 dagen de Klimaatzaak gepleit voor de Franstalige rechtbank van eerste aanleg in Brussel. De rechtszaak gaat door in Brussel omdat zowel de federale als de regionale beleidsniveaus ter verantwoording worden geroepen. Het begon in 2015 toen de vzw Klimaatzaak naar de rechter stapte met de eis dat de overheid haar klimaatverplichtingen moet nakomen. Zij werden gesteund door enkele duizenden mede-eisers. Op dit moment zijn er maar liefst 58.586 mede-eisers! Je kan nog steeds medestander worden of de rechtszaak financieel ondersteunen. Hier vind je meer informatie.
De eisers vragen geen schadevergoeding, maar een instrument om de gemaakte afspraken o.a. het klimaatakkoord van Parijs na te komen. Dat wil zeggen: een reductie van broeikasgasemissies van 42 procent tegen 2025 en een reductie van 55 procent in 2030. Dit tegenover het referentiejaar 1990. In 2050 moet de netto uitstoot nul bedragen. Dat is nodig om een gevaarlijke opwarming van + 1.5° te voorkomen. Het klimaat staat ondertussen op de politieke agenda’s, maar er is nood aan een echt klimaatbeleid.
Er werd in ons land heel wat tijd verloren met procedures over taal en vormvereisten. Ondertussen werden in andere landen gelijkaardige zaken gepleit met vaak een gunstige uitspraak. Zo is het Nederlandse klimaatbeleid gevoelig verscherpt omdat er rekening moet worden gehouden met het vonnis. Op 16 maart gaat de rechtszaak (eindelijk) van start en dat is het moment om het klimaatthema onder de aandacht te brengen. Daarom zijn er op zondag 14 maart om 15u00 acties in diverse Belgische steden. Wij doen ook mee met verschillende Mechelse organisaties en verenigingen die begaan zijn met het klimaat. De actie heeft toestemming gekregen van het stadsbestuur van Mechelen.
Doe jij ook mee? Kom om 15u naar Grote Markt in Mechelen. Trek iets zwart aan met een witte advocaten bef (gebruik bijvoorbeeld een stukje keukenpapier). INSCHRIJVEN IS VEPLICHT (!!) via https://deklimaten.be/. We houden ons aan de corona maatregelen en staan op veilige afstand van elkaar.
door Fiene Keppens | feb 12, 2021
Verslag van de Warme Winteravond over groene warmte
Om een CO₂-neutrale samenleving te bereiken in 2050 is er een totale omschakeling vereist van onze energievoorziening. Deze noodzakelijke energietransitie moet het gebruik van fossiele brandstoffen aan banden leggen en duurzame energiebronnen zoals wind, zon, water en aarde benutten. Deze bronnen voorzien in elektriciteit maar ook in warmte. De warmtevraag is met voorsprong de grootste in Vlaanderen. Maar liefst 85% van het gemiddelde huishoudelijk energieverbruik gaat naar de verwarming van de woning en verwarmen van water. Momenteel verwarmt 90% zijn woning met aardgas of stookolie. Slechts 5,5% van de verbruikte energie voor verwarming is afkomstig van duurzame bronnen (hoofdzakelijk biomassa). De transitie naar duurzaam verwarmen is dus – zacht uitgedrukt – een uitdaging.
Duurzaam verwarmen was daarom een relevante themakeuze voor de Warme Winteravond. Kan een woning verwarmd worden zonder aardgas? Welke toepassingen worden hiervoor gebruikt? En welke goede voorbeelden bestaan er al in Vlaanderen? De vraag is niet meer óf er geen aardgas meer moet gebruikt worden, maar eerder hoe de transitie zo snel en praktisch mogelijk kan verlopen. Nederland toont nationale ambitie met het programma aardgasvrije wijken. In Vlaanderen klinken die ambities (nog) niet erg luid. Dit neemt niet weg dat steden en gemeenten aan de slag gaan met duurzame verwarming. In Mechelen wordt de warmtevraag en -aanbod in kaart gebracht. Op die manier kan vraag en aanbod op elkaar worden afgestemd in concrete projecten. Een lopende studie gaat bijvoorbeeld op zoek naar de beste warmteoplossing voor de Mechelse Vesten.
Sprekers Sebastian Baes en Jan Denayer zijn volop bezig met het vraagstuk rond duurzaam verwarmen via aquathermie. Dit is de verzamelterm voor het onttrekken, opslaan en distribueren van warmte uit water. Ze onderzochten in hun thesis het warmtepotentieel in rivieren. De Dijle blijkt alvast een prima warmtebron om de gebouwen in Mechelen te verwarmen. In dit geval wordt gebruik gemaakt van oppervlaktewater. Andere mogelijke bronnen voor aquathermie zijn rioolwater en drinkwater. Mechelaars Johan en Anita zetten deze theorie om in de praktijk. Toen hun gasketel aan vervanging toe was, zocht het koppel een duurzaam alternatief. Het resultaat is een warmtepomp die de woning verwarmt met Dijlewater. Een warmtepomp haalt warmte uit water, grond of lucht en werkt op elektriciteit. Bij Johan en Anita wordt elektriciteit opgewekt met zonnepanelen op hun dak. Op deze manier slagen ze erin hun woning fossielvrij te verwarmen. Klik hier om het hele verhaal van Johan en Anita te lezen.
Bron: Website Vlaamse Scriptieprijs
Ieder z’n eigen warmtepomp en zonnepanelen dan maar? Dat is niet de meest efficiënte oplossing volgens de spreker Hartwin Leen (Kelvin Solutions). Hartwin is expert op het vlak van duurzame verwarming en betrokken bij het project Warmte Verzilverd. Dit is een warmtenet in Mortsel en Edegem. Een warmtenet wordt ook wel eens stadsverwarming genoemd. Het verdeelt warmte aan verschillende afnemers in een straat, wijk of stad. Of een warmtenet duurzaam is, hangt af van de warmtebron. Het project in Mortsel en Edegem brengt industriële restwarmte van de Agfa-Gevaertfabriek naar een nieuwe wijk en bedrijven enkele honderden meters verderop.
©-Regine-Mahaux-WarmteVerzilverd.
Een warmtenet is echter een grootschalig infrastructuurproject waarbij verschillende partners betrokken zijn. Ook de financiële input moet er zijn, voor het project van Warmte Verzilverd was er zo’n 5,5 miljoen euro nodig. Met behulp van energiecoöperaties ZuidtrAnt-W en Ecopower konden burgers mee investeren in het project. Dit maakte het warmtenet coöperatief, legt spreker Sophie Loots van ZuidtrAnt-W uit. Ondanks de financiële en administratieve struikelblokken, is het net op dit moment een maand operationeel.
Deze Warme Winteravond inspireerde de deelnemers met verschillende warmteoplossingen. Van individuele mogelijkheden als een warmtepomp tot collectieve projecten als een coöperatief warmtenet. Ook de bron kan verschillen: van warmte uit water, grond en lucht, tot restwarmte uit de industrie. Het zal een combinatie van dit alles vergen om elke woning warm te houden in de toekomst. Wij zien een warmtenet dat het centrum van Mechelen verwarmt met water uit de Dijle alvast zitten.
Wil je graag meer weten? Alle presentaties en de opnames van de warme winteravond zijn te herbekijken op de website van Mechelen Klimaatneutraal.
Lees verder over dit thema: De Vlaamse Scriptieprijs, Mechelen Klimaatneutraal, Warmte Verzilverd.
De Warme Winteravond is een samenwerking met Mechelen Klimaatneutraal, Natuurpunt en Het Prediheren – Bibliotheek Mechelen.
door Elise Steyaert | jun 12, 2020
We voelen een sluimerend, maar stijgend gevoel van bezorgdheid over droogte. Het probleem was steeds iets dat aan bod kwam bij mogelijke gevolgen van klimaatverandering, “over een paar decennia of zo”, maar het komt nu steeds dichterbij. De droogte van de voorbije maanden is iedereen opgevallen. In ons achterhoofd malen ook nog de zomers van 2018 en 2019 en het grondwaterpeil dat steeds verder zakt.
Vandaag geven 2/3e van de Vlaamse meetpunten een te lage grondwaterstand aan. In Antwerpen en Limburg werd vanaf mei de alarmfase oranje afgeroepen voor het brandgevaar. Dit is nog nooit zo vroeg gebeurd.
Water is, net als energie, lucht en grond een common waar wij ons met Klimaan als burgerbeweging voor willen inzetten. De leden van onze groep Water zoeken momenteel naar initiatieven om een impact te kunnen uitoefenen als burger, naast de bestaande werken die ons lokaal bestuur gepland heeft.
Wat gebeurt er al in onze regio?
De stad Mechelen heeft een risicoanalyse laten uitvoeren om vat te krijgen op hoe gevolgen van klimaatverandering zoals aanhoudende droogte of andere extreme weersomstandigheden zich in onze buurt gaan manifesteren. Ook is er een hemelwaterplan in de maak om een strategie uit te rollen zodat regenwater hergebruikt, geïnfiltreerd en gebufferd kan worden. Dit werk kost allemaal erg veel tijd, energie en vooral geld. Hoopgevend is dat stad Mechelen alvast een deel van de prijzenpot van de European Green Leaf Award 2020 zal besteden aan de ontharding van het Hoogstratenplein.
Wat kan er nog meer gebeuren en wat kunnen wij met Klimaan doen?
A) Ontharden is ‘the way to go’
Hoe komt het dat ons grondwaterpeil moeilijk herstelt? Naast het uitblijven van regenval, is onze verharding van de oppervlakte een grote boosdoener. Door alles vol beton, asfalt, dichte klinkers,… te leggen, krijgt het hemelwater geen kans om in onze steeds droger wordende bodem te infiltreren, maar stroomt het af via riolering naar een waterzuiveringsinstallatie of naar een waterloop. Om dit fenomeen tegen te gaan is het belangrijk om zo veel mogelijk neuzen dezelfde richting in te krijgen, en samen de bodem weer vrij te maken voor infiltratie. Het hemelwaterplan van onze overheden is een werk van decennia, en in de tussentijd kunnen burgers zich hier ook organiseren om in hun buurt de straat ‘uit te breken’.
Het Vlaamse Departement Omgeving lanceerde al een 45-tal proeftuinen (campagne Vlaanderen Breekt Uit). In Mechelen nam het co-housingproject Gummarushof en de naburige scouts het initiatief om in dit kader hun terreinen te ontharden (zie de projectfiche).
Als burgerbeweging kunnen we misschien ‘Mechelen Breekt Uit’ organiseren? Hiermee breiden we uit naar verschillende wijken en buurtparken, zodat we deze ontharding in een stroomversnelling kunnen brengen, met een sappige bodem voor fleurige en frisgroene vegetatie als direct zichtbare voordelen voor de buurtbewoners.
Ook kunnen we weer een groepsaankoop organiseren voor hemelwaterinstallaties en infiltratievoorzieningen.
B) Waterbesparing: nieuwe reflexen bij ons allemaal
Momenteel denken velen pas na over waterverspilling, wanneer de droogtes tot zo’n kritiek punt zijn gekomen dat het nationaal nieuws wordt. Ik vraag me soms af of we later aan de volgende generaties gaan vertellen “Je kan het niet voor mogelijk houden, maar tot de beginjaren ’20 spoelden we nog steeds massaal onze toiletten door met drinkbaar water, vulden we er zwembaden mee en wasten we auto’s alsof er een onuitputtelijke waterbron was”. Volgend op een reactie zoals ik had als kind op de beelden van sigarettenreclame.
Wat kan je zelf doen?
- Als basis: Inzicht krijgen in je huishoudelijk watergebruik. Meten is weten! Noteer maandelijks je meterstand en bereken hoeveel je gezin per persoon per dag verbruikt. En zie op dit overzicht waar je kan besparen.
Een handige tool hierbij is Energie-ID, als je onze groep Mechelen Klimaatneutraal wil komen versterken? Welkom!
- Er zijn talloze bronnen waar we geïnformeerd worden over hoeveel water welke handeling vergt. Van zichtbare liters in je eigen huishouden tot onzichtbare liters bij de productie van bijvoorbeeld koffie, kledij en vlees.
Hier zullen we zeker nog dieper op ingaan in een volgende blog.
We geven hier alvast 4 (zichtbare) waterbesparingstips mee:
- Als je er nog geen hebt: plaats een spaardouchekop. Met dit eenvoudig tussenstukje bespaar je op jaarbasis 10.000 liter water. Dit is geen typefout, het halveert nl. het waterverbruik en dit levert al gauw 40 liter op per douchebeurt. Wel niet extra lang douchen dan ;).
- Gebruik een emmertje! Probeer zoveel mogelijk grijs water op te vangen om te hergebruiken: koud douchewater of spoelwater van groenten zijn prima geschikt voor je (tuin)planten.
Ook zeepwater van onze veelvuldige handenwasbeurten kan je perfect opvangen in emmers om daarmee je toilet door te spoelen. Daar spaar je algauw zo’n 50 liter zuiver drinkwater per dag mee uit.
- Vang je regenwater op in een regenton of nog beter:
Plaats een regenwaterput of hemelwaterinstallatie om aan te sluiten op het toilet en/of wasmachine. Stad Mechelen geeft hiervoor een premie tot 550 euro! (Meer info vind je hier).
- Droogte in de tuin aanpakken kan je zo doen, zonder al te veel water te gebruiken:https://www.velt.nu/nieuws/enorme-droogte-5-tips-voor-je-tuin Of kies voor meerjarige eetbare planten, de basis van de permacultuur. Door hun sterk wortelgestel hoef je die (na het eerste jaar) helemaal geen water te geven.
In de pers:
Er verschenen de laatste weken prachtige initiatieven, die erg inspirerend werken:
Voorbeelden uit Gent:
Al gauw opgevolgd door Mechelen:
- Opvangen en verdelen bemalingswater uit bouwputten .
Heb je zin om hier mee je schouders onder te zetten?
Word actief lid bij Klimaan en geef als interesse ‘water’ aan.
Je wordt vervolgens uitgenodigd voor een volgende bijeenkomst van de groep Water en de rest vloeit vanzelf.
door Joachim Nuyttens | jan 12, 2020
Wie doet er liever niets? Wie neemt graag eens een snipperdag?
Ik! Ik! Ik! Zeggen veel mensen. Maar owee als er niets is. Dan staan we daar ineens met onze mond vol tanden. Wat nu? Dan maar afleiding: we eten, drinken, praten, gsm’en, nemen foto’s, slaan aan het denken, … en vergeten zo het niets. Weglopen van het ‘niets’ is een van de redenen waarom wij maar blijven doorgaan.
Lang, lang geleden waren er geen mensen. Volgens sommigen zijn die er maar gekomen toen de apen beetje bij beetje verstandiger werden. En daar ging het dus mis. Daar leerden wij de wereld begrijpen en hem beïnvloeden met onze handen. Terwijl we denken dat we dat goed doen, merken we dat dat toch niet zo goed gebeurde: onze grond, lucht en water is vervuild. En het wordt te warm en te droog. Wat nu?
Nadenken maar weer?
Neen begot! Niet nadenken. Niet doen. Want dat hebben we altijd al gedaan en daardoor liep het fout. Niets doen. Dat zal het worden.
Kom samen met ons NIKSEN in Willebroek op vrijdag 6 maart. De hangjongeren doen het ons al eeuwen voor.
Om 9u30 houden we een korte inleiding in het park Brouwershof (over de Bib). Daarna gaat ieder zijn eigen weg. Je hoort, ziet, ruikt, voelt een halve dag wat je tegenkomt. Zonder gsm. Zonder geld. Niets. Enkel wat eten en drinken voor onderweg of voor ‘s middags. Door niets te plannen of doen krijg je oog voor wat onze omgeving al voor ons in petto heeft. Verstand op nul en alles wordt mogelijk.
Rond 13u komen we weer samen en delen wat we opmerkten. Of je doet gewoon verder en je deelt niets :).
Inschrijven is niet nodig. Kom gewoon.
Zo simpel is het.
Denk jij dat dat toch allemaal wat makkelijk of lui is? Dat we daarmee problemen uit de weg gaan? Wij wisselen daarover graag samen met jou van gedachten op één van onze transitiecafés in Willebroek. Of kom toch eens langs op 6 maart en ervaar het gewoon.
Jan Van De Merckt, Klimaan Vaartland
door Elise Steyaert | dec 1, 2019
Uitnodiging Infomoment 15/12
We gaan op zoek naar meer medebewoners en meer activiteiten!
De huidige hertenboerderij Parkcoplus, aan de Grote Heide in Leest, bestaat al 27 jaar maar daar komt verandering in. Het cohousing project ‘De Scherpen Horinck’, gekoppeld aan agrarisch geïnspireerde initiatieven, is er van start gegaan. De huidige boerderij wordt afgebroken en maakt plaats voor een aantal woonunits, gemeenschappelijke ruimtes, nieuwe stallingen en boerderij, de verdere uitwerking van de al bestaande plukboerderij ‘Onzen Hof’ en een aantal bed & breakfast kamers.
“Momenteel verkopen we al jaren lekker hertenvlees en nevenproducten (zoals geweien en huiden), organiseren we verjaardagsfeestjes en rondleidingen op de hertenfarm en hebben we een goede samenwerking met Mechels Natuurlijk, Groene Zorg, VLM, het Mechelens stadsbestuur, Lokale Voedselstrategie, Duurzaamheidsas, Mechelen Klimaatneutraal en de toeristische diensten”, zegt Cisse Vleminckx, edelhertenboer en bezieler van het project. “Er zijn echter veel meer mogelijkheden met deze 12 hectare aan terreinen. De bestaande plukboerderij kan nog worden uitgebreid, we bekijken de mogelijkheid van onder andere een voedselbos, een speelbos, beheer van de perceelsranden, workshops,…
De cohousing zal bestaan uit individuele units waarbij ieder gezin zijn eigen keuken, badkamer, slaapkamers en leefruimte zal hebben maar met een gemeenschappelijke ruimte in het midden. Net zoals bij een appartementsgebouw zetten we een ‘vereniging voor mede-eigenaars’ (of VME) op, alleen zijn bij ons de individuele delen kleiner en de gemeenschappelijke groter.
De gemeenschappelijke of polyvalente ruimte kan gebruikt worden om regelmatig samen te eten met de bewoners of andere activiteiten in te organiseren zoals workshops of lezingen. Een buurtwerking wordt bekeken. Verder zullen ook de wasplaats, een logeerkamer, de tuin en een werkplaats gedeeld worden met de bewoners.”
“We hebben een voorontwerp van de nieuwe gebouwen opgesteld met architectenbureau ARAS uit Mechelen en houden rekening met de BEN-norm (bijna-energieneutraal). Het ontwerpen van de gemeenschappelijke ruimtes en ook de individuele wensen voor de units zorgen voor leuke uitdagingen. We hebben al een werkgroep met mensen die hier willen komen wonen of een project willen opstarten. Door het project zelf op te zetten en op te volgen, sparen we ook de kosten van een projectontwikkelaar uit.
Om echter genoeg mensen te hebben om alle units te bezetten willen we meer geïnteresseerden aantrekken en daarom organiseren we op zondag 15 december om 10u30 een infosessie in het Dorpshuis in Leest met aansluitend een bezoek van de terreinen op de Grote Heide 31.
Verder is er zeker ook nog ruimte voor geïnteresseerden aan andere agrarisch-, ecologisch-, of sociaal geïnspireerde projecten die zouden kunnen aansluiten aan ons cohousing project, ook door mensen die hier niet zouden komen wonen.”
Contactpersoon: Cisse Vleminckx, tel 0486 85 68 54, cisse.vlemincxk@telenet.be
Facebookpagina: De Scherpen Horinck
Persmoment: zondag 8 december 14u00, aansluitend buren infomoment om 14u30
