Verplaatsbare hernieuwbare energie

Het doel was om met burgerkapitaal te investeren in een tijdelijke zonne-energie installatie en deze nadien elders een tweede leven te geven.  Verschillende pogingen zijn ondernomen, maar een investering heeft nog niet plaatsgevonden:

Evolutie van aanpak:

• Met ingenieursbureau Efika hebben we mogelijke investeringen laten uittekenen, specifiek voor de Oude Bib en de voormalige Brandweerkazerne. Na de studie was het verleende advies dat rond ruimteverwarming en sanitair warm water er weinig kon gebeuren wegens de mogelijke schade bij het aanpassen van de basisinstellingen van de verouderde verwarmingsinstallatie (wat dan een juridische verantwoordelijkheid van het MechCiCo-project zou worden). T.a.v. elektriciteit zouden nieuwe of tweedehands zonnepanelen gelegd kunnen worden, maar dan zou eerst een stabiliteitsstudie nodig zijn. Het zijn net de kosten gerelateerd aan de keuring- en stabiliteitsstudie alsook de arbeidskost bij een installatie en demontage die terugkomen bij iedere nieuwe locatie. Je kan deze recurrente kosten m.a.w. niet ‘meenemen’, waarvoor een minimale gebruikstijd nodig is om de installatie op één locatie financieerbaar te maken alvorens de installatie naar een andere locatie kan gaan. Dergelijkse kosten zijn dus onmogelijk ‘circulair’ te krijgen.
• Via brainstormsessies werd een alternatief gezocht met meer mobiele installaties (vb. op een aanhangwagen of op fietsstallingen, en dus los van het gebouw. Documentatie en voorbeelden werden verzameld en afwegingen bekeken, maar vooral wegens onvoldoende mogelijkheden naar overdekte fietsenstallingen werd hier niet voor geopteerd.
• Tenslotte was er de bottleneck rond het tweedehands handsgebruik van zonnepanelen nadien, aangezien deze vaak in verhouding te duur zijn t.o.v. nieuwe performantere panelen. Er is tot op heden nog geen uitgebreide tweedehandsmarkt voor zonnepanelen. Klimaan heeft dan aan een Helpathon deelgenomen om de circulariteitsuitdagingen van zonnepanelen beter in kaart te brengen en hieruit te leren.
• Tenslotte is er bij verhuis van zonnepanelen de kost van afbraak en heropbouw, waarvoor een minimale stand-tijd nodig is. Klimaan heeft vervolgens een rekenmodel ontwikkeld om deze te kunnen berekenen, waarbij we uitkwamen dat in het meest gunstige geval toch 4 jaren zonder verhuis nodig zijn, en we binnen MEchCiCo die tijdshorizon niet hadden voordat de gebouwen afgebroken zouden worden.

Er zijn dus geen investeringsrealisaties gebeurt, maar er zijn heel wat leerlessen komende van de Efika-studie, de zonnepanelen op fietsenstalling studies, de Helpathon rond tweedehandsmarkt van zonnepanelen en het uitgewerkte rekenmodel om de minimale duurtijd van 1 standplaats voor rondreizende zonnepanelen te bepalen.

Op de foto hiernaast zijn we het Excelmodel aan het overlopen tussen Klimaan en Mest vzw.

Leerlessen

Rond verwarming

• Door de studie van Efika werd duidelijk hoe snel je aansprakelijk wordt als er iets aan het verwarmingssysteem gewijzigd wordt. Arbeidsrecht komt in de picture en er zijn risico’s die een burgerbeweging niet kan nemen, en zich niet gemakkelijk tegen kan verzekeren. 
• Meer tastbare voorbeelden zijn nodig om de mogelijkheden van circulaire installaties bij tijdelijk gebruik van panden te onderzoeken.

Rond zonnepanelen op fietsenstallingen 

• Er was te weinig vraag om alle energie die opgewekt kan worden door zonnepanelen te gebruiken voor bijvoorbeeld deel- en bakfietsbatterijen op te laden. Indien de opgewekte energie binnen het gebouw (tijdelijk) benut wordt, komt er een additionele kost voor de keuring van de aansluiting bij.  Een haalbaar financieel alternatief is dan het installeren van gemakkelijk verplaatsbare fietsenstallingen op privéterrein die geen rechtstreekse aansluiting op het elektriciteitsnet behoeven.
• Naast de investering van de zonnepanelen, moet er ook iemand investeren in degelijke overdekte fietsenstallingen. De stad Mechelen geeft bijvoorbeeld voorkeur aan niet overdekte fietsenstallingen die het straatbeeld niet in gedrang brengen. Een andere investeerder in overdekte fietsstalling werd (nog) niet gevonden.  Mocht die wel het geval zijn, dan zou het budget van groene energie best gescheiden zijn van het budget voor het aanbieden van fietsenstalling.  
• De perfecte opstelling is ook niet altijd evident met schaduwvlakken in de dichtbebouwde stadsdelen of hinder door reflectie van de zon op laaggeplaatste zonnepanelen.
• ZuidtrAnt, een bevriende energiecoöperatie, heeft wel een business-model uitgewerkt met een box voor een deelbakfiets die opgeladen wordt via zonne-energie.

Rond hergebruik en recyclage van zonnepanelen

• Er is vooral aandacht nodig om bij productie reeds beter ontmantelbare zonnepanelen te ontwikkelen. Als fabrikanten een terugname- en grondstofrecuperatieplicht zouden hebben, dan zouden er misschien meer duurzame circulaire zonnepanelen op de markt komen.
• Vooral de EVA-coating op zonnepanelen maken dat bepaalde aardmetalen moeilijk recycleerbaar zijn en een afvalberg aan zonnepanelen dreigen te creëren. Naast de robuustheid en energieprestatie van zonnepanelen, zou tijdens het ontwikkelen van nieuwe panelen ook onderhoud en herstellingen in rekening gebracht moeten worden; met als doel de levensduur van het gehele foto-volaïsche systeem te verlengen. 
• Momenteel is de uitdaging om nog goed functionerende panelen niet te laten afdanken, maar zo lang mogelijk in gebruik te houden, ook al kan op een gegeven oppervlakte meer rendement met nieuwe panelen bekomen worden .
• Zonnepanelen van een zekere leeftijd een nieuw leven geven is moeilijk, omdat bij een nieuwe aankoop al snel de betere investeringskost-elektriciteitsefficiëntie van nieuwere panelen gaat spelen. De nieuwe panelen zijn momenteel erg goedkoop omwille van “te goedkope grondstoffen” wat kan veranderen over tijd.  Het huidige tweedehandsaanbod is relatief gezien ’te duur’ omwille van de moeilijke logistiek die gepaard gaat bij collectie, hoge re-distributiekosten en tussentijdse arbeidskosten bij hertesten/ hercertifiëren van de panelen.

Rond tijdelijke installatie van zonnepanelen op het dak

• Vooral de arbeidskost bij installatie, ontmanteling en verhuis weegt door, waardoor korttijdig gebruik van zonnepanelen vaak geen interessante financiële optie is. Ook de inspanningen om een nieuwe geschikte locatie te vinden moeten meegenomen worden en het is niet altijd evident een locatie te hebben waar de investering in zonnepanelen in de toekomst vooraf met voldoende zekerheid kan geïdentificeerd worden. 
• Vaak kon er wel uitgegaan worden van een groot aandeel ‘zelfverbruik’ – direct elektriciteitsgebruik die goede marges per kWh kan voorzien – als de installaties eerder klein zijn. Maar bij kleinere installaties wegen de logistieke kosten m.b.t. een verhuis naar een andere locatie meer door.