Projecten Klimaan 2022

door Elise Steyaert | feb 20, 2022

Klimaan projecten 2022

Wil je je mee engageren, maar weet je niet goed waar te beginnen? Hieronder maken we je wegwijs in alle projecten waar de burgerbeweging Klimaan momenteel mee bezig is.

Onze structuur

Als burgerbeweging zijn we georganiseerd rond de vier commons: grond, lucht water en energie. Dit zijn onze vier inhoudelijke werkgroepen. Daarnaast heb je ook ondersteunende werkgroepen: samenwerking, IT en communicatie.

Werkgroepen komen gemiddeld 1 keer per maand samen. De verschillende projecten per werkgroep zijn hieronder opgesomd. Via de Doe Mee pagina kan je je als actief lid aanmelden en een werkgroep naar keuze aanvinken. De aanspreekpunten van de werkgroep zullen je vervolgens uitnodigen om de volgende vergadering bij te wonen.

Daarnaast praten we elkaar allemaal bij elke tweede dinsdag van de maand, op de Klimaandelijkse. Tot slot hakken we belangrijke knopen door die een werkgroep overstijgen op de Klimaanraad: elke eerste donderdag van de maand. Per werkgroep sluit 1 vertegenwoordiger aan; zo houden we het lekker efficiënt.

GROEP GROND

Aanspreekpunten: Bart en Wim

GROEP WATER

Aanspreekpunten: Griet en Leen

GROEP LUCHT

Aanspreekpunt: Stijn

GROEP ENERGIE

Aanspreekpunten: Steven en Guido

GROEP GROND – LOPENDE PROJECTEN 2022

Impactschatter uitbreiden: een tool die we maakten (met steun van MechCiCo) om de energiebesparing t.o.v. de materiaalkost bij nieuwe huishoudelijke toestellen te vergelijken. We willen deze graag uitbreiden om ook het herstellen van toestellen te beoordelen. Meer info.

Samenaankoop plantgoed en Soil Mates: in samenwerking met Citamine proberen we lokale biologische landbouwspelers en burgercollectieven met elkaar in contact te brengen.

Potterij: Samenwerking met o.a. Klusbib, KO-Lab en Citamine om van de Potterij/Impact Factory de circulaire hub van Mechelen te maken. Vanuit onze verbindende rol leggen we connecties tussen projecten (zoals MechCiCo, ImpactSchatter,…) en lokale spelers om circulaire economie een boost te geven in Mechelen en omstreken.

GROEP WATER – LOPENDE PROJECTEN 2022

Geveltuinen (‘Klim(t) aan je Gevel’): Na een eerste succesvolle editie van dit project waar straten zich konden inschrijven om zo veel mogelijk geveltuintjes te realiseren, willen we nu een niveau hoger schakelen met en richten we ons op ware tuinstraten met tuinslingers en meer ontharding/vergroening van ons straatbeeld.

Wijkwater: we onderzoeken hoe we collectieve regenwateropvang aan grote daken kunnen koppelen.

GROEP LUCHT – LOPENDE PROJECTEN 2022

E19 – Zonnige geluidsmuur: we onderzoeken de mogelijkheid om langs de E19 een geluidmuur met zonnepanelen te realiseren. Dit project wordt getrokken vanuit groep Lucht, i.s.m. groep Energie.

Slim Stoken: we zetten onze campagne verder om mensen te sensibiliseren rond houtverbranding.

Deelmobiliteit: Klimaan cvso start met deelwagens, we zetten onze schouders onder de campagne in de maand juni: ‘Dagen minder Wagen’ en focussen ons met gerichte acties op de wijk Nekkerspoel.

GROEP ENERGIE – LOPENDE PROJECTEN 2022

Energiegemeenschap Klimaan: stap voor stap starten we een eerste energiegemeenschap op waarbinnen we energie onderling delen. We starten met experimenteren binnen onze groep en nemen de getrokken lessen mee naar energiedelen binnen sociale woonwijken, bedrijvenzones en appartementsgebouwen. Meer info hier en hier.

Pandschap Rivierenland: een recent opgerichte coöperatie met sociaal oogmerk renoveert leegstaande panden om vervolgens sociaal te verhuren. De energiewerkgroep adviseert het pandschap rond betaalbare duurzaamheidsingrepen. Algemene info (koepelwebsite Pandschap).

Energiehelden en de Klimaankoffer: op een zo laagdrempelig-mogelijke manier wisselen we tips uit rond energiebesparing thuis. Onze klimaankoffer zit boordevol meetapperatuur en inspiratie. Van zodra het terug kan, organiseren we ‘Energie-Party’s’ met buren en vrienden. Info koffer.

GROEP SINT-KATELIJNE-WAVER LOPENDE PROJECTEN 2022

Advies gemeente: Via de klimaatraad brengen we beleidsadvies voor de gemeente om hun lokaal energie en klimaatplan te verwezenlijken en de doelstellingen van de burgemeesterconvenant te behalen.

Hagelstein: Samen met de leerlingen Climate4Change van de school loopt er een sensibilisering rond “zero-waste” en werken we met een energie-audit aan energiebesparende voorstellen voor de school.

Groenuitbreiding: We werken aan meer natuur- en duurzame landbouwinvulling van het landschap, in eerste instantie voor het gebied tussen R6-Nete en Liersesteenweg.

Aantal Actieve Leden

Aandeelhouders coöperatie

Lopende projecten (cvso + vzw)

"Twijfel er nooit aan, dat een kleine groep van toegewijde burgers de wereld kan veranderen. Dat is namelijk nooit anders gegaan."

– Margaret Mead

Krachten bundelen: hoe geven we samen onze organisatie vorm?

door An Van Damme | apr 25, 2024

Hoe kan een organisatie het enthousiasme van zo veel mogelijk mensen omzetten in actie? Een bouwsteen die onze burgerbeweging daarbij hielp is het Sociocratie 3.0-patroon ‘kring van afgevaardigden’. Laat je inspireren door het verhaal van Klimaan, en ontdek hoe een...

Klimavelo

door patrickvanassche | jun 25, 2023

In september 2023 zijn wij gestart met ons nieuw project Klimavelo. Met 3 fietsriksja's voorzien we binnen een straal van 5 km vanaf de Grote Markt van Mechelen milieuvriendelijk vervoer voor mensen die zich niet zo gemakkelijk kunnen verplaatsen (weinig financiële...

Tivoli Stiltebos na één jaar

door bartdebruyne | mei 19, 2023

In 2022 hebben we met een 100-tal vrijwilligers van Klimaan een stiltebos aangeplant op wat vroeger de parking van het Tivoli-park was. Het was een initiatief dat we samen verwezenlijkten met Urban Forest, Sugi en Stad Mechelen. Een stiltebos groeit met één...

De Klimaankoffer

door Sabine Wuytens | dec 17, 2021

De Klimaankoffer

Wil je stappen zetten om energie te besparen in je woning, school of bedrijf? Precies daarvoor ontwikkelde Klimaan de Klimaankoffer, een handige meetkoffer! Met deze koffer kan je aan de slag om het verbruik van verschillende toestellen in kaart te brengen en zo op een slimme manier verbeteringen aan te brengen.

Wat zit er in de koffer?

In de Klimaankoffer verzamelen we een aantal sensoren waarmee je thuis aan de slag kan. Het gaat om een energiemeter, een lichtsensor, een luchtkwaliteitsmeter, een infraroodthermometer en een douchewekker. Bij elke sensor zit een korte handleiding met invulbladen om je vlot op weg te helpen bij het aflezen en interpreteren van je gebruik. De Klimaankoffer bevat naast de “quick guides” ook een uitgebreide handleiding waarin je alles kan lezen over de sensoren en hun meetwaarden, maar ook over de interpretatie en gepaste maatregelen. Daarnaast vind je in de koffer het boekje “Groen leven”, met tips & tricks om je energieverbruik te verlagen, en een handige sleutel om de radiator te ontluchten.

Wat met de meer gespecialiseerde vragen? Naast de twee Klimaankoffers heeft Klimaan ook een hoogwaardige warmtecamera, een Flukso verbruiksmonitor en Netatmo Slim weerstation en CO2 meter – die laatste twee te leen via de Stad Mechelen.

Met de beelden van de warmtecamera is het mogelijk om warmteverliezen van de woning in kaart te brengen. De interpretatie van deze beelden vergt de nodige expertise en de warmtecamera wordt om die reden niet uitgeleend aan particulieren. Wél kan je de camera gebruiken onder begeleiding van Klimaan, want twee van onze Klimaanvrijwilligers volgden een speciale opleiding om met de warmtecamera te werken!

Interesse om de Klimaankoffer uit te lenen?

Daarvoor kan je terecht bij de Klusbib van Mechelen, de betaalbare en ecologische bibliotheek voor werktuigen in Mechelen! Klimaan heeft voor haar leden een lidmaatschap bij de Klusbib. Daarmee kunnen telkens 10 leden per jaar gratis materiaal uitlenen.

Nog geen lid bij de Klusbib? Een lidmaatschap van de Klusbib kost 30 EUR voor het eerste jaar, 25 EUR voor de daaropvolgende jaren. Er is ook een sociaal tarief beschikbaar voor wie minder geld te besteden heeft.

Interesse om de warmtecamera of andere gespecialiseerde sensoren uit te lenen? Andere vragen over de Klimaankoffer? Neem contact met ons op via info@klimaan.be of vul het contactformulier in!

Zit je vast met één van de toestellen?

Geen nood, de uitgebreide handleiding kan je ook hier vinden

Naar de Klusbib website

Neem ook eens een kijkje bij de Energiehelden van Klimaan! Daar vind je meerdere tips om je verbruik nog beter in kaart te brengen en systematisch te verminderen.

Gerealiseerd met de steun van Koning Boudewijn Stichting en CORE

Relighting CESCoop

door Steven Laurijssen | okt 25, 2021

Relighting door een CESCOOP

Een oud gebouw met zo’n gemengd gebruik… ja, daar blijft het licht wel eens branden. Daarnaast hebben we het hier over een voormalige bibliotheek waar dus overal zeer veel lampen en een sterke lichtintensiteit gewaarborgd was t.a.v. het leescomfort. We hadden dus snel een sterk vermoeden dat we hier een verbetering konden realiseren. Naast het fysiek aanpakken van de verlichting, hoopten we dat het MechCiCo-project ook een sensibiliserend effect op de gebruikers zou kunnen hebben, zodat iedereen er mee voor zorgden dat er energie bespaard kon worden.

Op 27 januari 2021 wordt de eerste CESCoop-overeenkomst tussen Mest vzw, Klimaan vzw en CVSO een feit. Mest vzw wordt ontzorgd. Klimaan voorziet een energiebesparing via een relighting. De investering in aangebrachte herbruikbare verlichting, betaald met burgerkapitaal.

Een kopie van een dergelijke overeenkomst kan je verkrijgen door een mailtje naar info@klimaan.be te sturen.

De aanpak

Inventarisatie van bestaande verlichting en berekenen van het energie- en CO₂eq-besparingspotentieel werd begeleid door onze partner Ecofocus. Er was een rondgang van het gebouw in aanwezigheid van de vrijwilligers waarbij alle lichtpunten beschreven werden met hun vermogen (Wattage) en waarbij de gebruikers inschatten hoelang elke lamp gemiddeld per dag brandt om het geschatte verbruik ervan te bepalen. Daarnaast werd een voorstel gedaan om lampen te vervangen of af te schakelen. De gebruikte methode voor deze planning noemt IPMVP, optie A.
Tijdens een 2-daags werkweekend hebben klimaners vervolgens lampen vervangen of afgeschakeld.
Een CesCoop-contract (Circular Economy Service door een Cooperatie) is opgemaakt met Mest vzw, waarbij de nieuwe lampen eigendom blijven van Klimaan CVSO, Klimaan verder de verlichting onderhoudt en Mest vzw als tegenprestatie de gerealiseerde vermindering op de elektriciteitsfactuur volgens de IPMVP-berekening uitbetaalt aan Klimaan CVSO. Hoewel kleinschalig, was deze innovatie baanbrekend, aangezien dit het eerste CesCoop-contract was dat in Vlaanderen gerealiseerd werd (combinatie circulair + coöperatief).
Resultaten werden tot slot gedeeld en besproken met de gebruikers van het gebouw: de Artenova-community.

Leerlessen

IPMVP als kader voor energiebesparing (Optie A) geeft een objectief, geverifieerde oplossing zonder dure monitoring.
Het relightingweekend was eerst ingeschat op 52 werkuren, maar na discussie was dit nog herwerkt tot een inschatting van 72 vrijwilligersuren. Tijdens het weekend zelf zijn in totaal 69 vrijwilligersuren gepresteerd door in totaal 13 Klimaners. De totale tijdsinschatting inclusief de voorbereiding was 116 werkuren. Gezien op het moment van de relighting het gebouw nog maximaal 10 maanden gebruikt zou worden, zou dit met betalende arbeid niet break-even geweest zijn. De uitvoering met vrijwilligers had wel een belangrijke bewustmakingsbijdrage en leidde tot verschillende artikels in de lokale pers. Dit is een pilootproject, maar indien Klimaan dergelijk traject naar andere gebouwen zou herhalen, zal er wel met betaalde werkkrachten gewerkt moeten worden. Dit beïnvloedt het break-even of rendabel karakter uiteraard.
Door de coronasituatie was er minder sociale interactie mogelijk en waren er minder co-creatie en uitwisselingsmomenten met de gebruikers van het gebouw. Dat hadden we uiteraard initieel anders voorzien!
De afsluiting van een verzekering die ook vrijwilligerswerk binnen de bouw dekt zoals bij een relighting was moeilijk af te sluiten, omdat die buiten het voorziene standaardaanbod van verzekeringsmaatschappijen viel. Het was ook onzeker welke maatregelen allemaal geïmplementeerd gingen worden binnen MechCiCO. Het moest dus future-CESCoop-Proof zijn. Uiteindelijk is een (duurdere…) verzekering gevonden, waarbij alle Klimaners verzekerd zijn voor schade aan derden.
De relighting heeft een maandelijkse energiebesparing opgebracht van 198,49 euro, waarvoor via de CESCoop-overeenkomst maandelijks 193,47 euro (zoals initieel berekend) aan Klimaan betaald werd. Het gaat om een dagelijkse vermindering van het elektriciteitsverbruik van 155 514 Wh/dag naar 93 952 Wh/dag, of een bezuiniging van 40% in het elektriciteitsverbruik nodig voor de verlichting. Het grote besparingspotentieel maakte een terugverdienmodel op korte termijn mogelijk. Deze grote reductie kon bekomen worden door het vervangen van enkele grootverbruikers. Zo konden we bijvoorbeeld kwartslampen van 160 W vervangen door Ledlampen van 15 W. Aangezien het om een oude bibliotheek ging, was er veel verlichting voorzien die niet allemaal nodig was en konden ook veel lampen afgeschakeld worden. De brandweerkazerne had niet hetzelfde besparingspotentieel. Anderen die hier ook mee aan de slag gaan bekijken dus zeker best in eerste instantie gebouwen met dergelijk verbruiksprofiel.
We hadden ons miskeken op dubbele TL-lampen, waarbij we volgens planning per armatuur één van de twee lampen zouden uitdraaien. Doch de ballast was voorzien voor beide lampen samen, zodat we afwisselend een armatuur hebben behouden en afgeschakeld telkens 2 lampen tezamen. Waar dit niet mogelijk is, hebben we bedrading moeten aanpassen (aanzienlijk meer werk) om de lampen half te kunnen afschakelen.
In de navraag bij de gebruikers nadien, bleek dat deze nauwelijks iets gemerkt hadden of dat het verschil in aanwezige verlichting niet storend was. Aan comfort-inboeting was dus geen sprake.
Mest vzw en Mechelen waren tevreden met de algemene ontzorging: kapotte lampen werden naar het containerpark gebracht en nog bruikbare lampen verder gestockeerd. Nadien werden nog een paar keer kleine herstellingen uitgevoerd door Klimaan cvso zodat de verlichting van de ruimtes gegarandeerd bleef.
Belangrijk is dat alle ruimtes toegankelijk moeten zijn tijdens de rondgang voor de voorbereidende planning als tijdens de relighting en de opvolging nadien. Enkele lokalen, die tijdens de voorbereidingsrondgang gesloten waren, waren dus niet vooraf in de IPMVP-planning opgenomen en nadien nog bij de re-lighting bijgevoegd.
Ontzorging via een CESCoop-contract is vooral interessant voor grote panden voor een langere duurtijd. Er is een aanzienlijke opstartinspanning (en kost) aan verbonden, zodat de tijdelijke invulling voor minstens 2 jaar moet zijn. Aangezien het ook om een nieuw type contract ging was er uitzonderlijk nog meer wisselwerking en voorafgaandelijk overleg nodig.
Er moet enige flexibiliteit zijn in het contract om kleine aanpassingen t.o.v. de initiële inschattingen te ondervangen. In onze case was dat bv. door de ontdubbeling van de TLs die technisch niet mogelijk bleek. Werken met een raamovereenkomst waar dat nadien een addendum aan kan toegevoegd worden, lijkt ons een goede aanpak.
Om de gebruikers ook te motiveren tot vermindering van verbruik moet er een incentive zijn waarbij een deel van de besparing ook naar hen vloeit. Nu hadden zij een vaste all-in huur en werd de besparing van de relighting ten voordele van Klimaan cvso gecontractualiseerd. De uitdaging was de moeilijkheid om te submonitoren of om een andere objectieve baseline en besparing vast te kunnen leggen naar de individuele gebruikers toe.

Met de steun van Vlaanderen Circulair

Energiemonitoring

door Steven Laurijssen | okt 25, 2021

Energiemonitoring verbruiksgegevens

Als we weten dat een gemiddelde traditionele woning jaarlijks 4Ton CO₂eq uitstoot voor verwarming en 1Ton CO₂eq voor electriciteitsverbruik, dan staat de gemiddelde CO₂eq uitstoot gecreëerd door de productie van de bouwmaterialen (91T CO₂eq voor een gemiddelde woning) gelijk aan 18 jaar uitstoot van een woning tijdens gebruik.

Deze uitstoot komt vooral door productie van metalen en cement/beton[1] en dus is er veel klimaatwinst mogelijk door te bouwen met andere materialen (houtskeletbouw en Polystyreen) of bij renovatie en afbraak zoveel mogelijk bouwmaterialen te behouden of te hergebruiken.

[1] https://www.abt.eu/actueel/blog/hoogovenslak-in-beton-en-duurzaamheid-hoe-zit-het-nou-echt.aspx: 30% bindmiddel in beton, of ongeveer 15T bindmiddel of cement per 51T beton in een gemiddelde woning.

Het verbruik van de oude bib werd opgemeten omwille van 2 doelen:

Gebruikers en bezoekers van de panden informeren over energieverbruik om het verbruik te verlagen. (real time was hiervoor niet nodig – slow-data volstaan hiervoor).
Opbrengsten van technische installaties opvolgen om ervan te leren of als onderdeel van de opvolging van overeenkomsten (zoals de CESCOOP) tussen de partners.

Volgens het klimaatactieplan van Stad Mechelen zou de verhuis van de bibliotheek van de Moensstraat naar het Prediherenklooster gepaard gaan met een besparing van 26 ton CO₂equitstoot, omdat het nieuwe bibgebouw voor de verwarming energie-efficiënter is (ref. gasfactuur Predikheren van 347 MWh).

Stad Mechelen

Leerlessen

Technische berekeningen en modellen zijn vaak complex en niet meer zo toegankelijk voor eenvoudige communicatie hierrond. Vrijwilligers steken veel tijd om inzicht in de specifieke case te krijgen. Hoe specifieker data zijn, hoe minder bruikbaar ze ook worden voor toepassingen en leerlessen elders. Vaak is het moeilijk om veralgemeenbare nuttige output te genereren, al hebben we met de methodische onderbouw herbruikinventaris en relighting, als met de uitbouw van de Impactschatter hier wel een bijdrage aan willen geven.
Opvallend is dat juist burgers die algemene “het moet nuttig blijven” trend warmhouden binnen de burgerbeweging en de zoektocht naar relevantie van data heeft vaak geleid tot een andere presentatie van rekenmodellen, basisparameters, of businessmodellen. Er wordt ook niet gezocht naar zware monitoring en evaluatie-instrumenten, maar naar het bekomen van nuttige resultaten, die in verhouding staan tot de inspanningen om deze te bekomen. Het motto was “maak het jezelf niet moeilijk, de meest eenvoudige systemen werken het beste”. Burgers zoeken vooral relevantie (= het juiste doel dienen)
Deze relevantiedrive heeft op de workshop rond monitoring ertoe geleid dat er gekozen werd voor een goedkope en eenvoudige monitoring met enkel trage data (en weinig meettoestellen), zodat geen digitale monitoring nodig was. Een tweede resultaat was, dat het hoofddoel in de datamonitoringworkshop duidelijk was om aan te zetten tot energiebesparing en dat daar geen digitale monitoringtool voor nodig was. In plaats van de voorziene digitale tool werd de Impactschatter ontwikkeld, een app voor keuzes rond vervanging (of niet) van huishoudtoestellen.
Een beschouwing nadien was dat we misschien rond de case ook een eerste Local Energy Community (LEC) hadden kunnen opzetten. Op deze ideeën blijven we verder brouwen!

Met de steun van Vlaanderen Circulair

Impactschatter

door Steven Laurijssen | okt 25, 2021

De ImpactSchatter

Laat je je oude wasmachine nog herstellen of vervang je die beter door een energiezuiniger exemplaar? Burgercoöperatie Klimaan zocht het uit en kreeg hulp van Ecofocus en hogeschool Thomas More. Het resultaat is de impactschatter, een tool die berekent wat voor jou de beste keuze is.

Wanneer vervang je een oude koelkast beter door een energiezuiniger exemplaar?Om de goedkoopste en meest duurzame oplossing te kiezen, heb je als consument niet alle info voorhanden. Producenten vertellen namelijk niet hoeveel grondstoffen en energie nodig zijn voor de productie van een apparaat.

Naar de Impactschatter

Analyse van de hele levenscyclus

“Als je een wasmachine koopt, dan weet je hoeveel energie het toestel verbruikt. Daarvoor bestaat een Europees energielabel van A tot G. Maar je weet niet of die wasmachine energiezuinig en duurzaam geproduceerd is”, vertelt Wim De Saeger, energieconsultant en vrijwilliger bij Klimaan.

“Klimaatopwarming gaat onze aarde sterk veranderen. Daarom is het belangrijk om onze bronnen goed te gebruiken en te hergebruiken. Maar vandaag moeten producenten niet vermelden hoeveel CO2 nodig is om een toestel te maken. We weten dus niet wat de totale impact is op het milieu. Die levenscyclusanalyse hebben wij nu berekend voor een aantal huishoudtoestellen. Het was veel werk om alle gegevens te pakken te krijgen en om het uit te zoeken, maar het is gelukt en we proberen de databank zoveel mogelijk uit te breiden in de toekomst”

Duurzaam produceren

De volgende stap was om op basis van al die data een tool te ontwikkelen die de cijfers toegankelijk maakt voor iedereen. De Thomas More hogeschool werkte mee aan de ontwikkeling daarvan.

Voor de studenten werd het een hele uitdaging: “Er waren veel betrokkenen: partners, een stuurgroep en vrijwilligers van Klimaan, technische mensen die met ingewikkelde modellen aan het rekenen waren… We hebben veel van onze studenten gevraagd, docenten zijn mee op de kar gesprongen om technische zaken op te lossen en een expert heeft de laatste features toegevoegd. Onze studenten hebben veel bijgeleerd en leerden het circulaire gedachtegoed goed kennen.”

Gratis schatter voor iedereen

Het resultaat is de impactschatter. Met deze tool kan iedereen berekenen hoeveel energie je uitspaart als een toestel vervangt en welke impact die aankoop heeft op het milieu. “Iedereen kan de tool gebruiken. Als je in een winkel staat om een stofzuiger te kopen, dan kan je ter plaatse uitrekenen wat de impact is van de keuze die je maakt”, vertelt Wim.

“Daarnaast is de tool ook handig voor experts. We hebben vooraf gemiddelde gegevens ingevuld. Wie dat wil, kan die cijfers aanpassen en daardoor een exacte levenscyclusanalyse krijgen. Op die manier maken we data – die heel moeilijk vindbaar is – voor iedereen beschikbaar.”

Mechelaars Circulair en Coöperatief

In augustus 2019 sloot de oude bibliotheek zijn deuren. In 2022 krijgt de locatie een nieuwe bestemming. In tussentijd konden creatieve en startende ondernemers een plek huren in de oude bib en deed de locatie dienst als een proeftuin voor duurzaam en circulair bouwen en verbouwen.

Is het de moeite om te investeren in tijdelijke vervanging van verouderde verlichting, om zonnepanelen te plaatsen of regenwater op te vangen? Welke bouwmaterialen kan je hergebruiken? Het project MechCiCo (Mechelaars Circulair en Coöperatief) is een samenwerking van Klimaan vzw, Mest vzw, Stad Mechelen, Thomas More en Ecofocus, met de steun van Vlaanderen Circulair.

Een van de plannen – om alle materialen van de oude bib te laten inschatten op CO2-impact – bleek te ambitieus, om dat er nog niet genoeg data beschikbaar is. Daarom werd het plan hervormd tot de Impactschatter waarin alle beschikbare levenscyclusanalyses verzameld zijn van vijf huishoudtoestellen. Het resultaat is een gebruiksvriendelijke, gratis tool die voor iedereen meteen bruikbaar is.

De afweging kan financieel gebeuren: minder energieverbruik t.o.v. de investering voor een nieuw toestel. Op hoeveel tijd betaalt die investering zich dan terug door verminderde energiekosten? Daarnaast kan de afweging gebeuren op het vlak van uitstoot van broeikasgassen, enerzijds nodig voor de productie van een nieuw toestel en anderzijds gerelateerd aan het verbruik van energiezuinigere toestellen.

Wat maakt deze tool uniek?

Er zijn 4 redenen waarom deze tool uniek te noemen is:

Het gebruiksgemak: In verhouding tot andere tools kan je met de impactschatter in 3 kliks een volledige LCA-analyse maken voor kosten en CO₂. Dat is uniek en het is belangrijk om dit soort complexe analyses voor iedereen beschikbaar te maken.
Extreme aanpassingsmogelijkheden: Op ALLE standaardgegevens uit de databank kunnen wijzigingen aangebracht worden om zo extreem correcte analyses te kunnen maken (vul bvb de exacte prijs in die jij hebt gevonden in een winkel). De tool zal er altijd voor zorgen dat, wat men ook invult, de analyses wetenschappelijke correct blijven, maar zelfs daar is het mogelijk om voor heel specifieke professionele analyses van af te wijken. En zo is gebruiksgemak maar ook extreem wetenschappelijke correctheid mooi samengebracht in 1 tool.
Integratie van open source LCA-data: De impactschatter gaat niet zomaar verbruiken vergelijken. Kostprijs en verbruik worden samen mooi opgeteld. Om dit zelfde voor CO₂-uitstoot te kunnen doen zijn gegevens nodig van de CO₂-uitstoot voor de productie/recycling van toestellen. Dat volledig integreren is uniek! Verder hierover meer.
Overal bruikbaar: Bruikbaar vanaf je computer tot de kleinstse smartphone. Er is veel werk gestoken om de tool altijd en overal bruikbaar te maken. Zo kan je zelfs snel even de gegevens van een toestel ingegeven in de winkel zelf, om goed geïnformeerd te kunnen beslissen of je koopt of niet en wat de winst is voor jou en je omgeving voor dat specifieke toestel.

De ontwikkeling

Het functionele model van de impactschatter werd uitgewerkt door Wim De Saeger – Ecofocus
Dit model werd in talloze vergaderingen met Klimaners verder bijgeschaafd en uitgewerkt tot een volledig functionerende spreadsheet: het mock-up-model.
Studenten van Thomas More en een onafhankelijke developer hebben dit model omgezet naar een web-based model. (Thomas More als eindwerk, developer heeft enkele ontbekende elementen aangevuld)

Het gebruik van open-source en publieke data.

Wat deze webtool uniek maakt is het gebruik van open-source en publieke data. Prijzen van toestellen kan je redelijk gemakkelijk vinden via online webshops of in de winkel. CO₂-data is veel moeilijker te verkrijgen. Net als voor andere milieu-data, moet je hiervoor vaak een licentie betalen. Maar voor de ontwikkeling van de ImpactSchatter zijn we bewust op zoek gegaan naar reeds beschikbare data. Voor de ingebedde CO₂-emissies van de meeste elektrische toestellen (zoals computers, flat screens, tablets en stofzuigers) hebben we samengewerkt met James Pickstone van The Restart Project, een Brits initiatief dat ijvert voor het meer (zelf) herstellen van elektronische toestellen en hierdoor het verlengen van de gebruiksduur. Voor andere toestellen hebben we beroep gedaan op publiek beschikbare studies en wetenschappelijke artikels. Meer informatie over de bronnen vind je hier.
The Restart Project maakt gebruik van een Internationale ‘Naamsvermelding- Gelijk Delen (CC-BY-SA 4.0)‘ Creative Commons licentie, die toelaat aan andere gelijkgezinde gebruikers om gegevens te downloaden en te gebruiken, op voorwaarde dat het verdergezet werk onder dezelfde licentie valt als het origineel werk. Wil jij verder werken op de ImpactSchatter; dat kan! Maar vermeld dan eveneens bovenstaande licentie.

Leerlessen

De reden waarom de studenten niet de volledige ontwikkeling hebben kunnen doorvoeren (we hebben namelijk nog met een professionele developer gewerkt op het einde van de rit) lag bij de complexiteit van de formules die achter het model steken. Het begrijpen van het mock-up-model heeft in de eerste fase meer tijd genomen dan voorzien, waardoor we het risico liepen om de volledige ontwikkeling met basifunctionaliteiten niet tijdig klaar te krijgen.
Databanken met kerngegevens van elektrische toestellen zijn vaak niet transparant en gratis beschikbaar en kunnen moeilijk voor een publiek toegankelijke app gebruikt worden. Milieudata (i.h.b. ingebedde CO₂-emissies) zijn nog niet een ‘common’, zoals wij zouden hopen. Er is zelfs een stijgende trend naar dataafscherming voor commercialisering van ‘data als een dienst’. Meer open-source en gemakkelijk beschikbare data zouden de klimaattransitie echter kunnen versnellen. Het delen van milieudata met The Restart Project (UK) heeft gezorgd voor betere inzichten in deze problematiek. Niet alleen zijn de gebruikte productdata gratis beschikbaar, maar zijn ze vaak inzichtelijker (type toestel en merk) en recenter dan de betaalde generieke milieudatabanken. Verdere uitbreiding naar meer toestellen wordt voorzien. Maar het ontbreken van ‘common’ data blijft het grootste struikelblok om besef van ingebedde CO₂ van toestellen naar het bredere publiek te krijgen en ook om meer toestellen in de tool toe te voegen.

Met de steun van Vlaanderen Circulair

« Vorige Pagina